Historia
Najstarsze wzmianka o pierwszym kościele w Pożarzysku (Hohenposeritz) pojawiła się w 1200 roku („ecclesia de Posaritsch”). Przypuszczalnie został on ufundowany przez rycerski ród Ilikowiców. Budowa kościoła wczesnogotyckiego przeprowadzona została najwcześniej w połowie XIII wieku. Na początku XVII wieku został on przebudowany, lecz już kilkadziesiąt lat później ucierpiał w trakcie wojny trzydziestoletniej. W 1852 roku świątynia została gruntownie wyremontowana, niestety w trakcie tych prac średniowieczną południową kaplicę zastąpiono nową, neogotycką. W trakcie II wojny światowej w 1945 roku wieża kościelna stanowiła punkt obserwacyjny dla artylerzystów niemieckich. Wskutek ostrzału i ataków lotnictwa radzieckiego, uszkodzone zostało pokrycie dachowe i mury kościoła. Brak należytej troski o zabytek po zakończeniu wojny, doprowadził do jego ruiny. Dopiero w latach 1974-1976 kościół został odbudowany.
Architektura
Kościół zbudowany został z łamanego granitu, uzupełnianego w narożach większymi ciosami. Pierwotnie składał się z prostokątnego w planie korpusu nawowego o wielkości 17,9 x 9,2 metra, nietypowo flankowanego od północy i południa przez dwie półkoliste kaplice. Po stronie wschodniej usytuowano węższe od nawy, czworoboczne (kwadratowe) prezbiterium o wymiarach 7,7 x 6,9 metra. W późniejszym okresie średniowiecza dobudowana została także od północy zakrystia.
Oświetlenie średniowiecznego kościoła zapewniały trzy ostrołuczne i wypełnione maswerkami okna w prezbiterium (jedno trójdzielne od wschodu oraz po jednym dwudzielnym od północy i południa) oraz dwa okna w nawie (po jednym od północy i południa). Po jednym dodatkowym otworze znajdowało się w każdej kaplicy. Wszystkie okna były zamknięte ostrołucznie, przy czym te w nawie i kaplicach były wyraźnie węższe i mniej ozdobne.
Do środka nawy wiodły dwa wejścia. Południowy portal uzyskał formę ostrołukową, uskokową, z trzema parami kolumienek z wczesnogotyckimi głowicami kielichowymi zdobionymi motywami roślinnymi i bazami częściowo zagłębionymi w teren. Portal północny utworzono także jako ostrołukowy, uskokowy, z profilowanymi ościeżami. Wewnątrz nawę pokrywał płaski strop, a prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe wsparte na prostych, gładkich wspornikach.
Stan obecny
Do czasów współczesnych ze średniowiecznej budowli zachowało się w pełni prezbiterium wraz ze sklepieniem wewnątrz oraz nawa z kaplicą północną. Spośród detali architektonicznych wrażenie robi zwłaszcza bogaty jak na wiejskie świątynie farne portal południowy. Portal północny jest dziś zamurowany, zaś oryginalna kaplica południowa została zastąpiona neogotycką wieżą.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości P-S), Wrocław 1994.
Lutsch H., Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Breslau, Breslau 1889.
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005.