Historia
Zamek Podskale (niem. Talkenstein) nie pojawił się w dokumentach z lat 1354 i 1364, które odnotowywały warownie książąt świdnicko-jaworskich, ani nie został wzmiankowany w cesarskim akcie z 1369 roku opisującym uposażenie księżnej Agnieszki. Nie ma więc pewności czy został wzniesiony już na przełomie XIII i XIV wieku, w czasach Bolka I Surowego, księcia znanego z wielu innych inwestycji budowlanych. W 1368 roku, w momencie inkorporacji księstwa świdnicko-jaworskiego do korony czeskiej, zamek zwany Talkenberg (Dalkenberg) miał zostać sprzedany rycerzom którzy zaczęli się z niego pisać, być może pierwotnie pełniącym urząd tamtejszych burgrabiów. Bracia Reintsche i Nicholas von Talkenberg wzmiankowani byli w Rząsinach (niem. Wolkersdorf) już w 1367 roku. W 1372 roku powiększyli oni swój majątek skupując wiejskie dobra niejakiej Marithe von Wachaw, natomiast w latach 1385-1387 roku jedynym odnotowywanym posiadaczem dóbr był Nicholas von Talkenberg.
W okresie wojen husyckich Talkenbergowie prawdopodobnie zajmowali się, podobnie jak wiele innych śląskich rodów, pobieraniem nielegalnych ceł na szlakach, a nawet bardziej krwawym rozbojem. Okres anarchii kontynuowany w trakcie walk o koronę czeską spróbował zakończyć dopiero Maciej Korwin, po objęciu w 1479 roku władzy nad Śląskiem. Jednym z jego poleceń wydanych w tymże roku w Lwówku było zlikwidowanie bandyckiej działalności Bernarda Talkenberga. Bernard co prawda początkowo był stronnikiem węgierskiego króla, ale później zaczął sprzyjać czeskiemu Jerzemu z Podiebradów i Władysławowi Jagiellończykowi. Z tego powodu Podskale miało zostać zniszczone przez wojska miast Lwówka i Jeleniej Góry, wspomagane przez miasta łużyckie i oddziały węgierskie pod dowództwem namiestnika Śląska Jerzego (Georga) Steina. Następnie zamek został wysadzony w powietrze przez górników z Kowar i rozebrany przez murarzy z Jeleniej Góry i Lwówka, zaś okoliczne dobra wraz ze wsią Rzęsiny zostały skonfiskowane i przekazane rajcom lwóweckim w dziedziczne posiadanie.
O cofnięcie królewskiej konfiskaty zabiegał osiadły w Czechach brat Bernarda, Christoph von Talkenberg. Osiągnął on wysoką pozycję na dworze Władysława Jagiellończyka jako radca, posłaniec, od 1480 roku starosta księstwa głogowskiego. W 1490 roku Georg Stein pisał do rady miejskiej Lwówka o zwrot Rzęsin Talkenbergom, ale mieszczanie nie podporządkowali się zaleceniu. Dopiero w 1491 roku, po śmierci Korwina i przejściu całego Śląska we władanie Jagiellończyka, właściciele Podskala porozumieli się z rajcami Lwówka. W XVI wieku zamek miał zostać częściowo odbudowany przez Krzysztofa Talkenberga. Około 1530 został jednak opuszczony przez Rampholda Talkenberga, który przeniósł się do pobliskich Płakowic. Od tego czasu zamek ulegał niszczeniu. W roku 1818 jego pozostałości zostały rozebrane i użyte przy budowie drogi.
Architektura
Zamek był założeniem dwuczłonowym składającym się z części górnej i dolnej, wzniesionych z łamanego kamienia. Zajmował skalisty, podłużny grzbiet wzgórza o urwistych skarpach oraz o spłaszczonym na 7 metrów szerokości wierzchołku. Skalny grzbiet stanowił wschodni cypel wzniesienia, który w kierunku zachodnim opadał dość łagodnie, umożliwiając dostęp do zamku. Natomiast stoki północne i południowe były bardziej strome.
Podzamcze miało formę prostokątnego spłaszczenia zajmowanego przez podpiwniczony budynek na planie wydłużonego czworoboku. Górną część zamku tworzył ciąg długich kurtyn muru obronnego wypełniającego przestrzenie między skałami. W południowej kurtynie utworzono trzy rozglifione do wnętrza otwory strzeleckie, dostępne z bardzo wąskiego dziedzińca. Główny budynek mieszkalny musiał się znajdować w południowo – wschodniej, najwyżej położonej części cypla.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się malowniczo położone relikty muru obronnego oraz resztki budynku mieszkalnego zamku górnego, znajdujące się na szczycie skalistego wzgórza. Na terenie dolnego zamku zachowały się relikty sklepionej piwnicy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Boguszewicz A., Corona Silesiae. Zamki Piastów fürstenberskich na południowym pograniczu księstwa jaworskiego, świdnickiego i ziębickiego do połowy XIV wieku, Wrocław 2010.
Chorowska M., Dudziak T., Jaworski K., Kwaśniewski A., Zamki i dwory obronne w Sudetach. Tom II, księstwo jaworskie, Wrocław 2009.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.