Historia
Kościół zbudowany został na przełomie XIII i XIV wieku. Była to budowla skromna, ale o dość pokaźnych rozmiarach. W chwili jej powstania na terenie Wielkopolski było niewiele budowli tego typu, zaledwie kilka świątyń klasztornych i katedry oraz fara w Kaliszu. Pobiedziska choć były średniej wielkości osadą, to cieszyły się książęcą protekcją, często przebywał tu Przemysł I, jego brat Bolesław i syn Przemysł II. Miasto leżało też na ważnym szlaku handlowym z Poznania przez Gniezno do Bydgoszczy i Torunia.
W 1331 roku kościół został spalony przez Krzyżaków, jednak niebawem odbudowano go i w niewielkim stopniu powiększono. W końcu XVI wieku został ponownie uszkodzony pożarem w czasie wielkiego pożaru miasta, a następnie odbudowany w latach 1579 – 1596. W okresie tym dobudowana została wieżyczka na szczycie fasady zachodniej.
Architektura
Kościół zbudowany został na placu tuż za północno – wschodnim narożem rynku, w najstarszych partiach murów z cegły ułożonej w układzie wendyjskim na kamiennej podmurówce. Otrzymał on pojedynczą nawę na planie prostokąta z nieco niższym i węższym prezbiterium o rzucie zbliżonym do kwadratu. Typ ten należał do najprostszych i najpowszechniejszych w okresie średniowiecza, charakterystyczny był dla regionów gdzie dopiero rozpoczynała się tradycja murowanego budownictwa.
Przed połową XIV stulecia nawa została przedłużona w kierunku zachodnim o jedno przęsło, a do prezbiterium dostawiono położoną po północnej stronie, niegdyś piętrową zakrystię (o murach układanych w wątku gotyckim). Zachodnią część po przedłużeniu podparto aż czterema przyporami, pozostawiono też dwie starsze przypory narożne, odtąd usytuowane po bokach korpusu.
Okna starszej części kościoła przepruto w idealnie płaskich ścianach, pozbawionych lizen i przypór. Ostrołukowo zwieńczono zarówno południowy portal wejściowy o prostym, uskokowym profilowaniu, jak i arkadę tęczy. Szczyt fasady zwieńczyła wieżyczka na sygnaturkę z końca XVI wieku. Wnętrze nawy nakryte zostało płaskim drewnianym stropem i sądząc po umiejscowieniu portalu na osi symetrii nawy, nigdy nie było przewidywane założenie sklepienia.
Stan obecny
Kościół zachował gotycki układ przestrzenny i bryłę, jedynie pomiędzy zachodnie przypory wstawiono nowożytną kruchtę. Większość okien uległo przekształceniu, choć jedno oryginalne zachowało się w ścianie południowej nawy. Przetrwał także, obecnie zamurowany, południowy portal wejściowy, a wewnątrz arkada tęczy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kowalski Z., Gotyk wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI wieku, Poznań 2010.
Tomala J., Murowana architektura romańska i gotycka w Wielkopolsce, tom 1, architektura sakralna, Kalisz 2007.