Historia
Kościół św. Bartłomieja w Płóczkach (Görinsyphen, Ober Görisseifen) zbudowany został przed 1241 rokiem, kiedy to wymieniono go w źródłach pisanych jako filię kościoła w Lwówku Śląskim. W 1520 roku przebudowano jego wieżę i prezbiterium w stylistyce późnogotyckiej. Od połowy XVI wieku kościół stał się świątynią gminy ewangelickiej, co zapewne spowodowało wprowadzenie pierwszych zmian nowożytnych w wystroju i wyposażeniu budowli. Prace budowlane i remontowe prowadzono w 1558 roku, kiedy to między innymi dostawiona została zakrystia. Następne remonty odnotowane zostały w 1744 roku, w XIX wieku i po raz ostatni w 2017 roku, kiedy to wymieniono pokrycie dachowe.
Architektura
Kościół zbudowany został z łamanego kamienia oraz z ciosów piaskowca z których wykonano ościeża okienne i wejściowe. Zgodnie ze średniowieczną tradycją architektoniczną budowli sakralnych został on zorientowany dłuższymi bokami na linii wschód – zachód. Pierwotnie składał się z prostokątnej w planie nawy o wymiarach wnętrza 13,7 x 10,2 metra oraz z węższego i niższego prezbiterium o nieznanej formie. Obie części oświetlane były małymi, półkoliście zamkniętymi oknami o obustronnych rozglifieniach. Elewacje zapewne były proste, nie rozczłonkowane przyporami.
W okresie późnego gotyku kościół zamknięto wielobocznie zamkniętym, obszernym prezbiterium usytuowanym po wschodniej stronie starej nawy. Po przeciwnej, zachodniej stronie nawy umieszczono czworoboczną wieżę, przechodzącą w górnych kondygnacjach w część ośmioboczną. Prezbiterium nie zostało dostawione do nawy symetrycznie, gdyż wykorzystując starszą, romańską ścianę na północy pozostawiono uskok muru przy nawie, natomiast na południu ścianę późnogotycką zlicowano z murem nawy.
Od czasu późnogotyckiej przebudowy wnętrze budowli rozświetlały od południa i wschodu duże ostrołukowe okna z maswerkami operującymi motywami trójliści oraz rybich pęcherzy. Po północnej stronie nawy światło wpadało nadal przez dwa pierwotne, małe okna późnoromańskie. Wyjątkowo małe, jednodzielne okna umieszczono na wszystkich kondygnacjach wieży, nawet na najwyższym piętrze przeznaczonym na dzwony. W części prezbiterialnej pomiędzy oknami umieszczono przypory, opięte takim samym cokołem jak mury wschodniej części kościoła.
Wewnątrz kościoła zapewne ani nawa ani prezbiterium nie zostały przykryte sklepieniami. Obie części rozdzieliła szeroka arkada tęczy o ostrołucznej archiwolcie. Komunikację zapewniał półkolisty, profilowany portal południowy w nawie oraz ostrołuczny portal południowy w prezbiterium z profilowaniem przeplecionym w kluczu. Nawę skomunikowano też z więżą, natomiast prezbiterium za pomocą późnogotyckiego portalu dwuramiennego z zakrystią po stronie północnej.
Stan obecny
Kościół posiada obecnie w przeważającej części formę gotycką z zachowanymi elementami późnoromańskimi (dwa okna północne w nawie, grube mury nawy, północna ściana prezbiterium) i późniejszymi przekształceniami nowożytnymi (zwieńczenie wieży, zmodernizowana część okien). Na jednej ze ścian prezbiterium zachowało się późnogotyckie sakramentarium, obok znajduje się późnogotycki portal do zakrystii, ale wystrój wnętrza w większości jest nowożytny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości P-S), Wrocław 1994.
Świechowski Z., Architektura na Śląsku do połowy XIII wieku, Warszawa 1955.
Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000.