Pastuchów – kościół św Barbary

Historia

   Kościół parafialny św. Barbary zbudowany został około połowy XIII wieku, we wsi „Villa Pastuchów” odnotowanej w źródłach pisanych już w 1149 roku. Pierwotnie patronat nad nim pełniło opactwo augustianów na Piasku we Wrocławiu, o czym wspomniano w 1313 roku w trakcie przekazania patronatu niejakiemu Konradowi von Moyes. Była to pierwsza potwierdzona w źródłach pisanych informacja o kościele. W XVII lub XVIII wieku do kościoła dobudowano wieżę zachodnią i zakrystię. W XIX stuleciu budowla była restaurowana, a w latach 1959 i 1972-1975 remontowana.

Architektura

   Pierwotny kościół był budowlą romańską, jednonawową, zbudowaną z kamienia łamanego. Część średniowieczna składała się z prostokątnej nawy o wymiarach wewnętrznych 14,1 x 9,5 metra i z kwadratowego w planie prezbiterium o wymiarach wewnętrznych 6,9 x 7,3 metra, zakończonego na wschodzie apsydą ze sklepieniem w postaci półkopuły. Główne wejście umieszczono po stronie zachodniej, w uskokowym, ostrołucznym portalu z parą kolumienek z bazami na wysokich cokołach. Mniej ozdobne wejście osadzono także w ścianie północnej nawy. W prezbiterium założono sklepienie krzyżowo-żebrowe o podniesionym kluczu, wsparte na narożnych kolumienkach i spięte zwornikiem ozdobionym reliefowymi motywami roślinnymi, natomiast w nawie płaski, drewniany strop. Obie części kościoła rozdzielono lekko ostrołuczną arkadą tęczy.

Stan obecny

   Kościół zachował oryginalny układ przestrzenny, lecz został powiększony o nowożytną wieżę po stronie zachodniej i zakrystię od północy. Po stronie południowej ślady przy prezbiterium wskazują na funkcjonowanie tam niegdyś jakiejś przybudówki. Niestety wszystkie portale i okna zostały przekształcone, za wyjątkiem środkowego otworu w apsydzie i skromnego portalu uskokowego w ścianie zachodniej nawy (portal północny został zamurowany). W stanie pierwotnym zachowało się sklepienie prezbiterium, niestety bez skutych w XIX wieku służek. W prezbiterium widnieje późnogotyckie tabernakulum i kamienna chrzcielnica.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości P-S), Wrocław 1994.

Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005.
Świechowski Z., Architektura na Śląsku do połowy XIII wieku, Warszawa 1955.
Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000.