Historia
Pasłęk (Preußisch Holland) prawa miejskie otrzymał w 1297 roku. Murowany ratusz zbudowany został jednak dopiero w drugiej połowie XIV wieku, a powiększono go o podcieniową fasadę około połowy XV stulecia. W 1558 roku przekształcono szczyt ratusza na późnorenesansowy i zasklepiono salę rady miejskiej. W drugiej połowie XIX wieku nastąpiła regotyzacja podcieni oraz przeprowadzono remont elewacji zachodniej. Podczas II wojny światowej ratusz, podobnie jak całe miasto, został zniszczony aż w 80%. Zniszczeniom uległy także sąsiadujące z ratuszem i połączone z nim budynki miejskie. Po wojnie władze polskie zdecydowały odbudować zabytkowy obiekt, rekonstruując szczyt, zadaszenie i ścianę tylną.
Architektura
Ratusz pasłęcki usytuowano mniej więcej pośrodku długości bardzo wydłużonego rynku, ciągnącego się prawie przez całą szerokość miasta na linii północny – zachód, południowy – wschód. Od północy ratusz sąsiadował (nie bezpośrednio) z kościołem farnym, od wschodu z działkami zabudowy miejskiej, a na południe i częściowo zachód zwrócony był w stronę placu rynkowego. Także od północnego – zachodu ratusz wkomponowany był w ciąg zabudowy mieszczańskiej. Usytuowanie w rzędzie z kamienicami było dość rzadkie i charakterystyczne dla Pasłęka.
Ratusz wzniesiono jako budynek na planie zbliżonym do prostokąta o wymiarach 17,1 x 10,8 metrów. Uzyskał on piwnicę, parter oraz piętro z poddaszem pokrytym dwuspadowym dachem. Zwróconą w stronę rynku fasadę wyposażono w podcień, który powstał w formie otwartego przejścia wzdłuż budynku, oddzielonego od ulicy rynkowej trzema filarami. Podcień ratuszowy nakryty został sklepieniem o układzie gwiaździstym, wykonanym w XV wieku. Wschodnią część ściany północnej, najwyraźniej nie przysłoniętą żadnym budynkiem, ozdobiono ostrołucznymi płycinami, nawiązującymi do szczytu prezbiterium i wieży pobliskiego kościoła parafialnego.
Pierwotnie w przyziemiu obok podcienia znajdowały się dwie sklepione krzyżowo hale targowe, podłużne pomieszczenia o trzech przęsłach sklepienia krzyżowo – żebrowego każda. Komunikację z piętrem, przeznaczonym na siedzibę rady, zapewniała spiralna klatka schodowa. Na piętrze znajdowały się dwa pomieszczenia, sień i komnata nad podcieniem. Sala rady zwieńczona została sklepieniem sieciowym opuszczonym na wsporniki. Piwnicę przykryto sklepieniem kolebkowym.
Stan obecny
Wynikiem nowożytnych przekształceń jest późnorenesansowy szczyt wieńczący fasadę oraz dach rozczłonkowany współczesnymi lukarnami. Gotycką ozdobą są podcienia zwieńczone sklepieniem gwiaździstym, zaś wewnątrz zachowały się zabytkowe sale rady miejskiej z pozostałościami w formie oryginalnych wsporników sklepiennych (sklepienie sieciowe uległo zniszczeniu i nie zostało zrekonstruowane). Obecnie budynek jest siedzibą biblioteki i Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej w Pasłęku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Architektura gotycka w Polsce, red. M.Arszyński, T.Mroczko, Warszawa 1995.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Pawlak R., Polska. Zabytkowe ratusze, Warszawa 2003.
Rzempołuch A., Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.