Historia
Papowo Biskupie po raz pierwszy odnotowane zostało w źródłach pisanych w 1222 roku (pod nazwą Papauo). Murowany kościół we wsi zbudowany został pod patronatem zakonu krzyżackiego na przełomie XIII i XIV wieku, tworząc jedną z najstarszych parafii na terenie ziemi chełmińskiej, sięgającą zapewne czasów drugiej połowy XIII wieku. Z najwcześniejszego okresu odnotowanych zostało dwóch plebanów: Krystian wspomniany w roku 1284 i Herman z roku 1287 roku. Ten ostatni był świadkiem wystawienia w Papowie dokumentu przez wielkiego mistrza Burcharda von Schwanden dla kapituły w Chełmnie.
W 1768 roku do średniowiecznej bryły kościoła dobudowano od południowej strony kaplicę ufundowaną przez Jakuba Zalewskiego, właściciela nieodległego Zakrzewa. Prawdopodobnie w okresie tym dobudowano także dolną, kamienną część wieży. Górna drewniana zbudowana została w 1841 roku, lecz niestety została w 2004 roku zastąpiona współczesną konstrukcją neogotycką.
Architektura
Średniowieczny kościół był prostą, wiejską budowlą salową na planie wydłużonego prostokąta o długości 28,1 metrów i szerokości 12,7 metrów, wzmocnioną przyporami, w narożach usytuowanymi pod skosem. Z bryły świątyni nie wydzielono zewnętrznie prezbiterium, lecz po stronie północnej dostawiono prostokątną w planie zakrystię z przyległym aneksem przedsionka, tworzącymi charakterystyczną i nietypową całość. Kościół zbudowano w większości z granitowego kamienia, przy wykorzystaniu cegły do budowy szczytu i detali architektonicznych, przy czym kształtki pojawiły się jedynie w konstrukcji portali i na sterczynach.
Ozdobę budowli stanowiła elewacja wschodnia, przepruta dużym, rozglifionym, ostrołukowym oknem, częściowo wchodzącym w partię szczytu i flankowanym przez dwie blendy, ponad którymi umieszczono tynkowany fryz. Fryz oddzielił wschodnią ścianę kościoła od wysokiego, pięciodzielnego szczytu schodkowego. Blendy dzielące przestrzeń szczytu utworzono dwudzielne, zamknięte ostrołucznie, przedzielone ceglanym laskowaniem. Poszczególne blendy rozdzielono lizenami przechodzącymi w sterczyny. Każdą sterczynę zwieńczono czterema szczycikami z żabkami na krawędziach, osadzonymi na dwóch cegłach wystających w poprzek narożników.
Ściany wzdłużne kościoła utworzono w dużo prostszej, pozbawionej dekoracji formie. Podzielone były przyporami na trzy szerokie odcinki, każdy przepruty pierwotnie stosunkowo niewielkim, obustronnie rozglifionym oknem. Profilowane portale wejściowe do nawy umieszczono od północy i zachodu. Zakrystię doświetlało małe okno od wschodu, skomunikowana była zaś ostrołucznym portalem z wnętrzem korpusu kościoła. To ostatnie nie zostało podsklepione, kolebką przykryto jedynie zakrystię. W kruchcie wydzielono z boku bardzo wąskie pomieszczenie o szerokości zaledwie 0,7 metra, prawdopodobnie pierwotnie mieszczące schody wiodące na piętro nad zakrystią.
Stan obecny
Kościół w Papowie zachował do czasów współczesnych średniowieczne mury obwodowe korpusu i zakrystii, częściowo przysłonięte nowożytną kaplicą po stronie południowej i współczesną więżą po stronie zachodniej. Ta ostatnia jeszcze niedawno, do 2004 roku była konstrukcji drewnianej ponad kamiennym przyziemiem, ale niestety z fatalnym skutkiem przebudowana została na współczesną, murowaną wieżę, nieudolnie próbującą naśladować architekturę gotycką. Ponadto w okresie nowożytnym powiększona została większość okien.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Thorn, red. J.Heise, Danzig 1889.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Mroczko T., Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej, Warszawa 1980.