Historia
Panków (niem. Penkendorf) od XIV wieku stanowił siedzibę rycerską, powstałą być może na wcześniejszym założeniu grodowym. W 1390 roku w osadzie znajdowały się co najmniej dwa majątki lenne: Ulricha Swob i Heintschila von Ronow von Pankendorf. W 1429 roku w źródłach pisanych odnotowany został Jorge von Schellendorf („Ritter zu Penkendorf”), członek rady przy staroście świdnickim, który rezydował w Pankowie jeszcze w 1440 roku. Mógł on być fundatorem murowanego zamku, gdyż został on wzniesiony prawdopodobnie w drugiej lub trzeciej ćwierci XV wieku. Inicjatorem budowy mógł być również nieco później przedstawiciel rodu Bock. Niejaki Jorg Pock von Pankendorff odnotowany został w 1481 roku, Christoph w latach 1482-1518, a następnie jego synowie Hans, Dominik i Georg i inni. W połowie XVI wieku Panków należał do Hansa Bock von Pengkendorff. W 1699 roku zamek został poddany gruntownej przebudowie, która nadała mu charakter barokowego pałacu. W XIX wieku przeprowadzono jego remont, lecz w czasie drugiej wojny światowej zabytkowa budowla została zniszczona i od tamtego czasu pozostawiona w ruinie.
Architektura
Zamek zbudowany został w płytkiej dolinie rzeki Bystrzycy, po północnej stronie jej koryta, na północno – zachodnim skraju wsi. Składał się z owalnego obwodu murów obronnych, poprzedzonego dookolną nawodniona fosą, zasilaną wodami rzeki. Jako, że założenie nie posiadało wieży-bergfriedu ani systemu basztowego, jego obrona oparta musiała być przede wszystkim na murze obwodowym, w koronie prawdopodobnie zwieńczonym gankiem straży.
Wjazd na dziedziniec zamku odbywał się przez czworoboczną, trójkondygnacyjną wieżę bramną o wymiarach 5 x 6 metrów. Wieża ta od północy łączyła się z murem obronnym zewnętrznym narożnikiem, na południu natomiast mur dochodził do mniej więcej środkowej części tamtejszej elewacji wieży. Jej zwieńczenie mogło mieć formę krenelażu. Brama była szeroka od strony zewnętrznej, lecz wewnątrz przejazd mocno zwężał się dwuramiennym portalem od strony dziedzińca. Po bokach przejazdu bramnego umieszczono dwie wnęki z siedziskami.
Wewnątrz obwodu obronnego wzniesiono dwa, zapewne piętrowe budynki, z których jeden znajdował się w północnym łuku muru, a drugi naprzeciwko. Było to usytuowanie dość nietypowe, najczęściej bowiem główne zabudowania mieszkalne wznoszono naprzeciwko bram. W obu budynkach zewnętrzne mury stanowiły zarazem część obwodowego muru obronnego zamku. Dom północny prawdopodobnie był jednoprzestrzenny, podziały wewnętrzne mogły mieć formę jedynie lekkich przegród. Podobnie jak na zamku w Owieśnie, w jego murze utworzono głębokie wnęki, zapewne pełniące rolę zamykanych drewnianymi drzwiczkami szafek.
Stan obecny
Przebudowany na nowożytny pałac, dawny zamek znajduje się dziś w stanie niezabezpieczonej ruiny. Z pierwotnego, średniowiecznego założenia przetrwał mur obwodowy, za wyjątkiem odcinka południowego i części zachodniego, rozebranego w XVIII stuleciu w czasie budowy pałacu. Wtedy też usunięty został średniowieczny dom południowy, przetrwały natomiast mury XV-wiecznego budynku północnego. Najciekawszym elementem pierwotnego zamku jest zachowana dawna wieża bramna, obecnie usytuowana obok mostu i bramy nowożytnej, przed którą nadal widoczna jest nawodniona fosa. W murach wieży zachował się późnogotycki portal dwuramienny (siodłowy).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.