Historia
Budowa pierwszego, zapewne drewnianego kościoła w Ostródzie (Osterode) związana była z lokacją miasta, przeprowadzoną około 1327-1330 roku przez komtura Dzierzgonia Luthera von Braunschweig i potwierdzoną w 1335 roku. W akcie lokacji miejscowa fara uposażona została sześcioma wolnymi włókami ziemi, co pozwoliło około połowy lub trzeciej ćwierci XIV wieku podjąć budowę świątyni murowanej. Musiała ona zostać ukończona przed 1379 rokiem, kiedy to wewnątrz złożono grobowiec komtura Wolframa von Mansfelda.
W 1788 roku kościół uległ zniszczeniu z powodu pożaru wznieconego przez wybuch prochu na zamku. Odbudowa trwała w latach 1789-1802, a w jej trakcie rozebrano prezbiterium i wschodnią ścianę nawy. Kolejne prace remontowe prowadzono w 1897 roku, ale w 1945 roku budowla ponownie została spalona. Zachowały się jedynie mury obwodowe i wypalona wieża bez dachu. W latach 1981-1982 odbudowano nawę i dobudowano prezbiterium. Ostatnie większe prace remontowe prowadzono w 1999 roku.
Architektura
Kościół powstał jako budowla orientowana, wymurowana z cegły o układzie gotyckim, na stosunkowo niskiej podmurówce z kamienia polnego. Składał się z pojedynczej nawy na rzucie prostokąta o wymiarach 18,2 x 15,8 metrów, wyodrębnionego, niższego, prostokątnego w planie prezbiterium po stronie wschodniej, oraz czworobocznej wieży wielkości 7,3 x 8,2 metra, ulokowanej po stronie zachodniej. Układ przestrzenny uzupełniała kruchta przy północnej ścianie nawy. Pierwotnie wieża, nawa oraz prezbiterium przykryte były dachami opartymi na gotyckich szczytach o formach schodkowych, zwieńczonych sterczynami.
Wieża wzmocniona została w narożach uskokowymi przyporami. Jej wysoki parter od strony zewnętrznej pozostawiono pozbawiony dekoracji, za wyjątkiem strefy w sąsiedztwie zachodniego portalu. Wejście otrzymało bogate profilowanie od cokołu po ostrołucznie zamkniętą archiwoltę, po bokach której umieszczono dwie okrągłe blendy a wyżej dwa małe, profilowane okienka. W środkowej części wieży z każdej wolnej strony umieszczono po trzy wysokie, ostrołuczne blendy, a jeszcze wyższe płyciny rozmieszczono na najwyższej kondygnacji. W tych ostatnich przebite zostały z każdej strony po dwa lancetowate przeźrocza flankujące środkową blendę. Dwa rzędy powyższych blend rozdzielił tynkowany fryz.
Stan obecny
Cechy gotyckie posiada obecnie jedynie wieża kościoła, ale niestety połowa z niej pokryta jest współczesnym tynkiem (pozostawionym nawet po ostatniej renowacji). Korpus nawowy został przebudowany w stylu neoklasycystycznym, choć większa część jego murów pochodzi z okresu średniowiecza (rozbiórce uległa pierwotna ściana wschodnia z arkadą tęczy). Wszystkie okna nawy zostały całkowicie przekształcone, tak że ich oryginalny kształt i układ nie jest już rozpoznawalny. Współczesne są obie kruchty, obecne prezbiterium oraz aneks po południowej stronie wieży.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.