Ostrężnik – zamek

Historia

   O zamku nie wspominają średniowieczne przekazy, co znacznie utrudnia weryfikacje poglądu, iż został on wzniesiony z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego w XIV wieku i pełnił rolę strażnicy zachodnich rubieży Królestwa Polskiego. Według badań archeologicznych z lat 2000–2003 przypuszcza się, że zamek ten wzniesiono na początku XIV wieku prawdopodobnie z inicjatywy Jana Muskaty, biskupa i starosty krakowskiego. Brak późniejszych warstw kulturowych pozwalałby przypuszczać, że mógł nie zostać ukończony  lub był użytkowany bardzo krótko. Nie jest wykluczone, że służył on za więzienie dla wielmożów i wszelkie informacje o nim były utajnione; lub też był siedzibą rycerzy-rabusiów. Nie wiadomo w jakich okolicznościach i kiedy zamek uległ zniszczeniu.

Architektura

   Zamek składał się z dwóch członów. Na skalnym wzniesieniu o wysokości około 40 metrów, niedostępnym od strony północnej i wschodniej, znajdował się zamek górny, którego mur o grubości około 2 metrów i długości 144 metrów zakreślał wydłużony wielobok o powierzchni 1200 m2, zakończony od wschodniej strony angułem. Wewnątrz zabudowania mieszkalne na planie prostokąta o wymiarach 10×30 metrów, przylegały do północno – zachodniej partii muru obwodowego. Do południowego odcinka obwodu przylegała natomiast od zewnątrz wieża na planie prostokąta o wymiarach 6×9 metrów. Nie wiadomo czy służyła ona za przejazd bramny, czy też wjazd poprowadzono od strony zachodniej. Jeśli wieża była zarazem bramą, to wjazd (most) musiałby być przerzucony ponad rozległą rozpadliną oddzielającą górną część zamku od podzamcza. Alternatywna droga wjazdowa po stronie zachodniej pokonywałaby łagodniejszy spadek terenu, skąd osiągałaby naroże podzamcza.
   Podzamcze znajdowało się po stronie południowej, poniżej skalistego wzniesienia. Obwiedzione było owalnym w planie przekopem i poprzedzającym go ziemnym wałem, zapewne pierwotnie zwieńczonym drewnianymi obwarowaniami. Brama wjazdowa znajdowała się po stronie południowo – wschodniej, w przerwie pomiędzy obwałowaniami.

Stan obecny

   Do dzisiaj na krawędziach skały zachowały się jedynie fundamentowe partie muru obwodowego, budynku mieszkalnego i wieży bramnej o wysokości nie przekraczającej jednego metra. Widoczne są również otaczające podzamcze ziemne wały. W skale na której wzniesiono warownię, znajduje się Jaskinia Ostrężnicka z korytarzami o długości około 90 metrów, podobno niegdyś połączona z zamkiem.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Sypek R., Zamki i obiekty warowne Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Warszawa 2003.