Historia
Kościół na obecnym miejscu istniał w formie kaplicy prawdopodobnie już w XII wieku jako budowla drewniana. Po raz pierwszy wzmiankowany był w 1230 roku. Po zamieszkaniu książąt w zamku, sąsiadujący z nim kościół parafialny stał się “zamkowym”, czyli świątynią książąt oleśnickich, przy udziale których był rozbudowany. W XV wieku w czasach Piastów oleśnickich stał się murowaną trójnawową bazyliką i w ogólnie takim kształcie dotrwał do obecnych czasów.
W 1495 roku budowla stała się kościołem zamkowym Podiebradów ziębicko-oleśnickich, zamierzających uczynić z niego swoje mauzoleum. W tym celu rozbudowali oni świątynię około 1500-1510 roku, dodając m.in. dużą dwuprzęsłową kaplicę, która zapewne stanowiła kaplicę książęcą. W 1498 lub 1513 roku rozpoczęli pochówki w krypcie nazywanej współcześnie Kryptą Podiebradów.
W 1538 roku kościół został przejęty przez protestantów. Nastąpiła wówczas jego dalsza rozbudowa, w 1596 roku powstały empory, a w 1621 została podwyższona wieża kościelna. Kościół przetrwał szczęśliwie pożary nękające miasto, szczególnie ten z roku 1730, ale nie oparł się starzeniu konstrukcji. W roku 1905, w trakcie trwającej rozbudowy kościoła, nastąpiła katastrofa budowlana. W jej wyniku runęły sklepienia nawy głównej i południowej, niszcząc lub uszkadzając dużą część zabytkowego wyposażenia. Do 1907 roku opracowywano plany odbudowy i zbierano na ten cel pieniądze. Odbudowę i renowację wystroju wnętrza zakończono w 1910 roku.
Architektura
W obecnej formie jest to orientowana, gotycka budowla ceglana. Kościół jest trzynawowy, typu bazylikowego z wydłużonym prezbiterium zakończonym poligonalnie. Od północy przylega do niego kwadratowa w planie wieża. Całość wnętrza nakrywają sklepienia krzyżowe (nawy boczne, zakrystia) i gwiaździste (nawa główna).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005.
Strona internetowa olesnica.nienaltowski.net, Kościół zamkowy – obecnie Bazylika Mniejsza.