Historia
Kościół w Niwnicach (pierwotnie w Bartnikach, Cunzendorf, później Kunendorf) zbudowany został w pierwszej ćwierci XIII wieku, a po raz pierwszy pojawił się w źródłach pisanych w 1300 roku. W 1517 roku miał zostać uszkodzony pożarem, po którym odrestaurowano go jeszcze w stylistyce późnogotyckiej, między innymi przekształcając większość okien. Następnie w 1551 roku od strony północnej dobudowano pomocnicze pomieszczenie, zaś w XVIII wieku zmieniono wystrój wnętrza na nowożytny. W 1534 roku budynek przejęty został przez luteran, lecz zwrócono go katolikom w 1654 roku. Ostatni poważny remont kościoła przeprowadzono w latach 1963 – 1964.
Architektura
Mury kościoła zbudowane zostały z kamienia łamanego, w narożnikach wzmacnianego większymi ciosami piaskowca. Otrzymał on bardzo prostą formę, składającą się z prostokątnej, lekko nieregularnej nawy, na wschodzie zamkniętej podkowiastą apsydą. Jej wnętrze o promieniu 2,4 metra zwieńczono konchą, natomiast nawę o wielkości 15,3 x 8,5 metra przykryto stropem drewnianym. Pierwotne okna kościoła były nieduże, zamknięte u góry półkoliście, z ościeżami wykonanymi z piaskowca, rozglifionymi obustronnie. W okresie późnogotyckim zostały powiększone i wypełnione laskowaniem, a ich rozglifienie było już tylko po wewnętrznej stronie. Wejście prowadziło od strony zachodniej, od późnego średniowiecza poprzez ostrołukowy portal zdobiony przeplatającym się laskowaniem.
Stan obecny
Obecnie z pierwotnego, XIII-wiecznego kościoła pozostały mury obwodowe, nieco nadbudowane na początku XVI wieku, sklepienie w apsydzie oraz jedno okno po stronie wschodniej. Nad południowym oknem apsydy wtórnie wmurowano kamień z rytem koła, natomiast na narożnikach ścian zewnętrznych nawy zachowały się wsporniki z reliefami. Warty uwagi jest umieszczony w ścianie zachodniej gotycki portal z przeplatającym się laskowaniem. Wnętrze posiada wystrój nowożytny, podobnie jak aneks po północnej stronie kościoła. Średniowieczną bryłę kościoła zaburza wyjątkowo duża wieżyczka na kalenicy dachu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości B-G), Wrocław 1990.
Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000.