Historia
Kaplica św. Gertrudy zbudowana została w drugiej połowie XV wieku, jako część szpitala i przytułku św. Gertrudy oraz przyszpitalnego cmentarza. W XVI wieku, po zwycięstwie reformacji, kaplica przejęta została przez miasto, a następnie przekazana gminie luterańskiej. W latach 1911 – 1912 przeprowadzono jej gruntowny remont, po którym rok później została udostępniona wiernym, pełniąc funkcje kaplicy pogrzebowej.
Architektura
Kaplicę usytuowano po wschodniej stronie miasta, blisko murów obronnych, ale na zewnątrz ich obwodu, w pobliżu bramy Nowogródzkiej. Zbudowana została z cegły w wątku wendyjskim, na cokole kamiennym. Otrzymała formę niewielkiej budowli orientowanej względem stron świata, wzniesionej na planie prostokąta o wymiarach 13,1 x 7,8 metra, z trójbocznym zamknięciem od wschodu. Całość przykrył dwuspadowy dach, od wschodu wielopołaciowy, na zachodzie oparty o trójkątny szczyt. Elewacje zewnętrzne posadowiono na cokole profilowanym gzymsem i opięto przyporami zdobionymi tynkowanymi wnękami. W ścianie zachodniej umieszczono ostrołukowy portal o szeroko rozglifionych ościeżach, z profilowanym falistym czy też zygzakowatym półwałkiem. Pierwotnie portal flankowały blendy. Elewacje boczne kaplicy rozdzielono ostrołucznymi, bogato profilowanymi oknami. W ścianie wschodniej znajdowała się ostrołuczna arkada, być może służąca komunikacji z zabudowaniami szpitala. Wewnątrz sklepienia krzyżowo – żebrowe wsparte zostały na ceramicznych wspornikach, zdobionych motywami geometrycznymi i maszkaronami.
Stan obecny
Kaplica obecnie mieści Ośrodek Edukacji Plastycznej, przez co zwiedzanie jej wnętrza nie jest możliwe. Zachowała pierwotne mury obwodowe wraz z oknami i portalem zachodnim, a wewnątrz gotyckie sklepienie. W XIX wieku wymieniony został gzyms koronujący, a ściany częściowo przelicowano. Wschodnia arkada pozostaje zamurowana.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kaplica św. Gertrudy ob. pracownia plastyczna, K.Kalita-Skwirzyńska, nr 4318, Myślibórz 1986.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.