Historia
W świetle badań archeologicznych zamek, czy też strażnica w Myślenicach powstała na przełomie XIII i XIV wieku. Istnienie budowli potwierdził dokument z 1342 roku, wymieniający funkcjonującą tam komorę celną, pobierającą opłaty od kupców jadących szlakiem Kraków – Węgry. W tym samym dokumencie król Kazimierz Wielki zezwolił na kolonizację okolicznych lasów i założenie w dolinie osady miejskiej, ostatecznie lokowanej między 1342 a 1354 rokiem. Zarządzających królewskim zamkiem burgrabiów źródła pisane wymieniały od 1399 roku. W 1443 roku określony on został już mianem starego. W 1457 roku w mieście obwarowały się wojska zaciężne Kawki i braci Świeborowskich, żądających wypłacenia zaległego żołdu. W walkach wojsk królewskich z buntownikami zamek nie odegrał jednak żadnej roli. Mogłoby to wskazywać, iż nie był on już wówczas użytkowany lub jego obwarowania były przestarzałe i niewystarczające. Do ostatecznego porzucenia lub zniszczenia zamku doszło prawdopodobnie w XVI wieku. Dodatkowo w XIX stuleciu jego pozostałości miały zostać wysadzone w powietrze, najpewniej przez poszukiwaczy skarbów.
Architektura
Niewielki zamek wybudowany został na cyplu wzgórza, wcinającego się w dolinę płynącej od zachodu i północy rzeki Raby. Stoki wzniesienia były na tych odcinkach strome i wysokie, podobanie jak od południa i częściowo wschodu, gdzie spływające z wyższych partii strumienie wyżłobiły wąskie jary. Jedyne dojście do zamku wiodło od południowego – wschodu, poprzez szyję łączącą cypel z resztą wzgórza. Głównym elementem założenia była wolnostojąca, cylindryczna wieża zbudowana z miejscowego piaskowca. Jej podstawa miała średnicę 10 metrów, a wnętrze 2,5 metra, co dawało niecałe 4 metry grubości muru na poziomie przyziemia. Cypel na którym zbudowano wieżę miał wielkość około 50 x 60 metrów. Odciętego go od płaskowyżu dwoma głębokimi rowami i wałem ziemnym. Możliwe, iż przy krawędziach zboczy ponadto istniały drewniane umocnienia w postaci częstokołu, otaczające niewielki przywieżowy dziedziniec o wymiarach około 11 x 17 metrów.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego przetrwały resztki wysadzonego w powietrze muru wieży, porozrzucane po gęsto porośniętym roślinnością terenie. Wstęp na teren cypla jest wolny. Znajduje się on na terenie rezerwatu przyrody Zamczysko nad Rabą, tuż nad dzielnicą Myślenic z prywatnymi jednorodzinnymi domami mieszkalnymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Leńczyk G., Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski, Kraków 1983.
Malik R., Średniowieczne lokacje miejskie nad Rabą. Myślenice. Ze studiów nad budową i kształtem miasta lokacyjnego, “Wiadomości Konserwatorskie”, nr 20/2006.
Sypek R., Zamki i obiekty warowne Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Warszawa 2003.
Wagner A., Murowane budowle obronne w Polsce X – XVII wieku, tom 1, Warszawa 2019.