Historia
Kościół zbudowany został pod koniec XIII lub na początku XIV wieku, po tym gdy zakończono pierwszy etap akcji kolonizacyjnej na terenie puszczy (przesieki) po zachodniej stronie Kożuchowa, która oddzielała tereny Śląska od Łużyc. W źródłach pisanych kościół odnotowano późno, dopiero w 1485 roku, kiedy to wspomniany został miejscowy altarysta. Budynek pełnił początkowo funkcje sakralne dla ludności całego Mirocina (Herzogswaldau), choć w 1522 roku za zgodą biskupa wrocławskiego nastąpiło rozdzielenie parafii Mirocina Dolnego od Mirocina Górnego. W XVII wieku przeprowadzono przebudowę kościoła w trakcie której lekko nadbudowano mury, założono nowożytne sklepienie nad rozebraną średniowieczną kolebką i nieco przekształcono okno wschodnie. W 1670 roku miała miejsce w kościele wizytacja, w czasie której odnotowano jego pierwotne wezwanie, później przekształcone na Wniebowzięcia NMP. W XIX wieku we wsi zmalała liczba katolików, przez co kościół został opuszczony aż do 1950 roku.
Architektura
Kościół usytuowany został na niewielkim wzniesieniu w zachodniej części wsi. Przy jego budowie wykorzystano głównie kamienie polne, ale także cegłę przy wykańczaniu otworów okiennych. Otrzymał układ budowli sakralnej typowej dla okresu z przełomu romanizmu i wczesnego gotyku. Utworzony został z prostokątnej w planie nawy o wymiarach wnętrza 10,8 x 8,6 metra, węższego ale mocno wydłużonego jak na wiejską świątynię prezbiterium o wymiarach 8,5 x 6,4 metra, także zbudowanego na planie prostokąta, oraz przystawionej do niego od północy zakrystii, zlicowanej ze ścianą wschodnią prezbiterium choć z elewacją wschodnią umieszczoną nieco pod skosem.
Wejście do kościoła prowadziło wyłącznie od południa, a więc skierowane było na trakt z Kożuchowa do Nowogrodu. W nawie stanowił je ostrołuczny, uskokowy portal, umieszczony symetrycznie pomiędzy dwoma oknami, w prezbiterium zaś portal ostrołuczny lecz bez uskoków. Osadzono go w dużej płycinie zwieńczonej nietypowym łukiem w ośli grzbiet. Portal w nawie służył ludności świeckiej, natomiast portal w prezbiterium przeznaczony był dla plebana.
Wnętrze nawy pierwotnie przykryte było drewnianym stropem, prezbiterium drewnianą kolebką, zaś małą zakrystię wieńczyło sklepienie kolebkowe. Oświetlenie zapewniały raczej wąskie, choć szeroko rozglifione na zewnątrz, ostrołuczne okna. Dwa przepruto w nawie od południa, jedno w ścianie południowej prezbiterium i jedno tamże w ścianie wschodniej. Mur zachodni i północy tradycyjnie dla okresu średniowiecza pozbawiony był otworów okiennych. Zwyczaj ten miał znaczenie praktyczne, bowiem od południa uzyskać można było najwięcej słonecznego światła, lecz mógł również wynikać ze średniowiecznego mistycyzmu, który stronę północną rezerwował dla złych mocy, od których się odgradzano.
Stan obecny
Kościół przetrwał do czasów obecnych bez większych zmian od chwili powstania. Zachowały się mury jego nawy, prezbiterium i zakrystii, oraz otwory okienne i drzwiowe, za wyjątkiem okna wschodniego, które obniżono. W ścianach szczytowych prezbiterium widać powierzchnie tynku o kolistej formie, wyznaczające zasięg średniowiecznej, drewnianej, dziś już nieistniejącej kolebki. Efektem nowożytnych prac jest zachodnia część zakrystii, którą przedłużono aż do nawy i nieco poszerzono. Niefortunnym zabiegiem było również wybudowania wewnątrz otoczonego kamiennym murem przykościelnego terenu współczesnego budynku. W koronie murów prezbiterium wyraźnie widać podwyższone partie ścian, przez które bryła utraciła typowe dla gotyku strome i wysokie dachy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP, J.Muszyński, nr 2169, Mirocin Dolny 1999.
Kowalski S., Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku, t. 2, Wrocław 1994.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.