Historia
Wieś Mingajny (Migehnen) po raz pierwszy odnotowana została w źródłach pisanych w 1310 i 1311 roku, przy czym miejscowy kościół uposażony miał wówczas być czterema włókami ziemi. W 1338 wspomniany został po raz pierwszy miejscowy pleban o imieniu Jacobus, urzędujący zapewne jeszcze przy świątyni poprzedzającej murowaną budowlę. Ceglany, gotycki kościół wzniesiono bowiem w czwartej ćwierci XIV wieku lub na początku XV stulecia. W okresie nowożytnym odrestaurowano go po zniszczeniach wojennych w latach 1688-1689. W 1709 i 1717 roku wyremontowano wieżę, kolejne naprawy prowadzono w 1818 roku, a w latach 1899-1901 kościół został gruntownie przebudowany i powiększony. W trakcie szeroko zakrojonych prac podwyższono i zasklepiono nawę, dobudowano prezbiterium i szeroki transept. W 1931 roku przebudowano szczyty transeptu. Kościół został uszkodzony pod koniec II wojny światowej. Ze zniszczeń wojennych odbudowany został w latach 1945-1959.
Architektura
Kościół wzniesiony został z cegły w wiązaniu gotyckim na niskim cokole kamiennym. W średniowieczu był budowlą salową, składającą się z prostokątnego w planie korpusu o długości około 33 metrów i szerokości około 12,5 metrów, bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium, ale z okazałą, czworoboczną wieżą po stronie zachodniej i zakrystią od północy. Prezentował więc typowy układ dla wiejskich kościołów warmińskich, o sporej wielkości i celowo prostym wystroju zewnętrznym.
Mury korpusu nie były wzmocnione przyporami. Przedzielały je ostrołuczne okna od strony południowej i wschodniej, podczas gdy ściana północna najpewniej pozbawiona była okien, ale zdobiona ostrołukowymi blendami. Podział horyzontalny wprowadziła tynkowana opaska pod okapem dachu. Dwuspadowy dach zapewne oparty był od wschodu na trójkątnym szczycie, a od zachodu na dwóch półszczytach. Wejście wiodło profilowanymi, ostrołucznymi portalami od południa (przez dobudowaną zapewne jeszcze w średniowieczu kruchtę) oraz od zachodu (poprzez przedsionek w przyziemiu wieży).
Elewacje zewnętrzne wieży ozdobione zostały romboidalnymi wzorami układanymi z mocno wypalanej, czarnej cegły zendrówki. Co rzadko spotykane elewacje z żadnej strony nie zostały podzielone horyzontalnie, a jedynie wertykalnie i to dość skromnie. Z każdej bowiem wolnej strony na osi umieszczono podłużną, smukłą wnękę, wewnątrz której osadzono od zachodu na poszczególnych kondygnacjach pary wąskich, lancetowatych otworów okiennych, a z trzech stron na najwyższym piętrze duże przeźrocza.
Stan obecny
Obecna bryła kościoła różni się znacznie od pierwotnego kształtu. Korpus nawowy jest wyższy niż w średniowieczu, jego okna zostały powiększone, część prezbiterialna została zmodyfikowana, a całość powiększona o transept, praktycznie nie spotykany w małych, wiejskich kościołach z okresu średniowiecza. Wewnątrz sklepienia są również kreacją nowożytną. Najwięcej zabytkowej substancji posiada obecnie wieża zachodnia, choć jej elewacje z powodu uszkodzeń są w wielu miejscach uzupełniane i przemurowywane. Średniowieczne mury nawy sięgają dziś około 2/3 wysokości. Oryginalna jest również dolna część zakrystii.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Die Bau- und Kunstdenkmäler in Ermland, red. A.Boetticher, Königsberg 1894.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.