Libusza – kościół Narodzenia NMP

Historia

   Kościół w Libuszy zbudowany został na krótko przed 1513 rokiem. W 1523 roku jego wnętrze na stopach i zaskrzynieniach pokryte zostało polichromiami. Wieżę dobudowano w 1607 lub 1609 roku. Świątynię odnawiano w 1681, 1873 roku, przed 1889 rokiem gdy rozebrano podcienia i kilkakrotnie w drugiej połowie XX wieku. Do 1986 roku kościół Narodzenia NMP uznawany był za jeden z najlepiej zachowanych kościołów drewnianych na Podkarpaciu. Po pożarze z tamtego roku został odbudowany, lecz niestety spłonął ponownie w 2016 roku.

Architektura

   Drewniany kościół był konstrukcji zrębowej, z pojedynczą nawą na planie kwadratu, do której od wschodu przylegało węższe prezbiterium z trójbocznym zamknięciem. Po północnej stronie prezbiterium usytuowana była zakrystia, natomiast od zachodu dobudowano wieżę. Świątynia nakryta była stromym dachem o łamanych połaciach, krytym gontem, jednolitym nad prezbiterium i nawą. Na kalenicy dachu znajdowała się wieżyczka na sygnaturkę. Wieża była konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, z nieznacznie nadwieszoną izbicą, nakryta ośmiobocznym dachem namiotowym.
   Do wnętrza nawy prowadziły dwa późnogotyckie portale, umieszczone po stronie zachodniej i południowej, oba przeprute na osiach ścian, oba zamknięte łukami czterolistnymi w ośle grzbiety. Podobnie, wykrojami w ośle grzbiety zamknięte były okna, przy czym zgodnie ze średniowieczną tradycją pozbawiona była ich elewacja północna. Nieco bardziej nietypowy był brak okna w ścianie wschodniej prezbiterium. Elewacje zewnętrzne kościoła obite były gontem.
   Wnętrze kościoła przykryto stropem płaskim, na jednym poziomie w nawie i prezbiterium, z zaskrzynieniami w nawie (przedłużeniami górnych bali bocznych ścian prezbiterium przez całą długość nawy). Nawę i prezbiterium łączył otwór tęczy o prostokątnej formie. Był on profilowany, podobnie jak belki zaskrzynień. Więźba dachowa wzniesiona została w konstrukcji storczykowej, o rozpiętości wiązarów krokwiowych równej szerokości prezbiterium. Złożona była z dwunastu kozłów więzarowych i usztywniona wzdłużnie. Belki stropowe prezbiterium usztywniono zaczepami.

Stan obecny

   W 2016 roku w kościele wybuchł pożar z którego ocalał jedynie szkielet wieży, fragmenty dwóch ścian nawy, fragment zamknięcia prezbiterium, kruchta i zakrystia. Pozostaje wierzyć, iż ten piękny zabytek zostanie po raz kolejny odbudowany, choć w 2019 roku Ministerstwo Kultury wydało decyzję odmowną. W takim wypadku prawdopodobnie nawet nikłe zachowane relikty kościoła (około 20% substancji) zostaną zniszczone. Rządzący wolą dotować milionami toruńską sektę, niż przekazać fundusze na budowlę, która może i nie byłaby już zabytkowa, ale przynajmniej posiadałaby niezaprzeczalne walory architektoniczne.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Architektura gotycka w Polsce, red. M.Arszyński, T.Mroczko, Warszawa 1995.
Brykowski R., Kornecki M., Drewniane kościoły w Małopolsce południowej, Wrocław 1984.

Cisowski B., Duda M., Szlak architektury drewnianej. Małopolska, Kraków 2005.
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013.