Historia
Pierwsza wzmianka na temat wsi Łaszew odnotowana została w 1386 roku, kiedy to niejaki Radlon de Lessow świadkował na dokumencie wydanym przez księcia Władysława Opolczyka. W osadzie funkcjonowała parafia, potwierdzona źródłowo od 1459 roku, musiał więc istnieć już wówczas w niej kościół, jednak późnogotycki kościół św. Jana Chrzciciela zbudowany został w Łaszewie prawdopodobnie na początku XVI wieku. Następnie w latach 1520 – 1531 pokryty został polichromią stropową. Po raz pierwszy odnotowano go w źródłach pisanych w latach 1511-1523 jako świątynię parafialną. Kolejne wzmianki źródłowe nanoszono w trakcie licznych wizytacji nowożytnych w latach 1668, 1720, 1739, 1744-1747, 1752-1753, 1761-1763, 1797-1799 oraz w 1801 roku. Prace remontowe kościoła prowadzono w XVII wieku, gdy dobudowano wieżę, następnie w 1740 i 1778 roku. W trakcie tej ostatniej dobudowana została też kruchta południowa. Ostatnia większa renowacja miała miejsce w latach 1965-1967 i pod koniec XX wieku.
Architektura
Kościół usytuowano na niewielkim wzniesieniu, poza terenem zwartej zabudowy wsi, w jej północnej części. Utworzony został z pojedynczej nawy na planie kwadratu, nieco węższego prezbiterium o trójbocznym zamknięciu po stronie wschodniej i wąskiej, prostokątnej zakrystii przy północnej ścianie prezbiterium. Wzniesiony został z drewna w konstrukcji zrębowej, z ciosanych bali układanych w wieńce bez pozostawienia ostatków w narożnikach. Budowlę posadowiono na szerszej, drewnianej, sfazowanej podwalinie, a więc najniższych belkach konstrukcji. Od zewnątrz elewacje zostały oszalowane pionowo układanymi deskami.
Ściany nawy i prezbiterium przepruto czworobocznymi, profilowanymi oknami. Oprofilowano także zachodni portal wejściowy do nawy, zamknięty łukiem w ośli grzbiet. Kolejne dwa, prostsze portale utworzono od południa w nawie i od północy do zakrystii. Nawę i prezbiterium przykryto wspólnym dachem dwuspadowym, gontowym, o pojedynczej kalenicy, wielopołaciowym nad wschodnim zamknięciem. Zakrystię nakryto osobnym daszkiem jednospadowym. Na kalenicę nałożono wieżyczkę na sygnaturkę.
Wewnątrz strop nawy i prezbiterium założono na jednakowym poziomie. Obie główne części kościoła połączył otwór tęczy z profilowanymi belkami. W zachodniej części nawy umieszczono nadwieszony chór muzyczny z profilowanymi belkami parapetu, dostępny przyściennymi schodami. Więźbę dachową utworzono w konstrukcji storczykowej, o rozpiętości więzarów nieco większej od szerokości nawy, wokół prezbiterium z szerokim okapem. Więźbę usztywniono wzdłużnie, a belki stropowe zaczepami, wokół prezbiterium połączonymi mieczami. Zarówno zaczepy jak i miecze ozdobiono nacięciami i półwałkami.
Stan obecny
Kościół w Łaszewie należy do najstarszych drewnianych budowli na terenie ziemi sieradzkiej i jest jednym z najcenniejszych zabytków regionu. Pomimo dobudowania kruchty południowej i wieży zachodniej (być może powstałej na miejscu wcześniejszej) zachował późnogotycki charakter. Nie została przekształcona w stylistyce barokowej nawet wieżyczka na sygnaturkę, która w zabytkach średniowiecznych padała ofiarą modernizacji jako jedna z pierwszych. Oryginalna jest podwalina, zrąb ścian nawy, prezbiterium i zakrystii, więźba dachowa. Zachowały się trzy pierwotne portale, otwór tęczy, a nawet chór muzyczny w nawie. We wnętrzu częściowo zachowała się także polichromia z lat 20-tych lub 30-tych XVI wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Architektura gotycka w Polsce, red. M.Arszyński, T.Mroczko, Warszawa 1995.
Figlus T., Późnogotyckie kościoły typu wieluńskiego – problem identyfikacji, uwarunkowań genetyczno-osadniczych i współczesnych walorów kulturowych, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, tom 9-10 (2020).