Historia
Zamek został założony przez Krzyżaków około 1233 roku na wzgórzu pierwotnie zajmowanym przez pruski gród. Pierwsze drewniano – ziemne obwarowania zostały zniszczone przez Prusów w 1242 roku. Kolejny obiekt zaczęto budować jeszcze w latach 40-tych XIII wieku, jednak w 1250 Krzyżacy przekazali zamek biskupom pomezańskim. Prawdopodobnie dopiero nowi właściciele przystąpili do przebudowy zamku w założenie murowane.
W czasie II powstania pruskiego z lat 1260 – 1274 zamek zdołał się skutecznie obronić. Pomimo tego po zakończeniu walk biskupi pomezańscy zaczęli budowę zamku w Prabutach, gdzie najpóźniej do początku XIV wieku przenieśli swą siedzibę. Na skutek tego Kwidzyn dla biskupów zaczął tracić na znaczeniu, stając się główną siedzibą kapituły katedralnej, choć do XV wieku składali oni w nim regularne wizyty. Biskup Jan IV odnotował, że kiedy objął urząd w 1480 roku, zamek był już podupadłą i zaniedbaną budowlą, między innymi pozbawioną dachów.
W 1520 roku zamek zniszczyły oddziały polskie w trakcie ostatniej wojny z zakonem krzyżackim. W 1539 roku książę Albrecht zezwolił rozbiórkę ruin, a rok później zatwierdził użycie cegieł i dachówek z zamku do odbudowy słodowni. W 1586 roku miasto otrzymało pozwolenie na usunięcie ostaniach reliktów w związku z budową nowej szkoły, choć kamienie z fundamentów wydobywano jeszcze w XIX i na początku XX wieku.
Architektura
Zamek usytuowano na południowy – zachód od późniejszego miasta, na cyplu wzniesienia który odcięto od reszty terenu przekopem. Wzniesiony był z cegły na kamiennej podmurówce, przy czym wykorzystywano dość licznie cegłę profilowaną, kształtki i ozdoby maswerkowe. Nieregularne założenie o szerokości na linii wschód – zachód około 50 metrów i długości na linii północ – południe około 32 metry, składało się z dwóch przyległych do siebie pod kątem prostym skrzydeł, pomiędzy którymi znajdował się wydłużony dziedziniec.
Krótszy budynek wschodni o długości około 29 metrów wzmacniały dwie czworoboczne wieże, z których północno – wschodnia była wysunięta w przedpole, w stronę przekopu, przed lico ścian skrzydła. Dzięki temu mogła lepiej zabezpieczać drogę dojazdową do zamku i samą bramę, poprowadzoną najpewniej w poprzek przyziemia skrzydła wschodniego. Druga czworoboczna wieża stanowiła łącznik pomiędzy skrzydłami.
Trzecia, wieża, założona na planie zbliżonym do okręgu o średnicy około 12 metrów, umieszczona była na skraju skrzydła południowego, w najbezpieczniejszym miejscu terenu, w pobliżu skarpy opadającej ku rzece. Z powodu skarpy wieżę wzmocniono masywną przyporą, wysunięta ku zachodowi w stronę stoku. Być może wieża cylindryczna pełniła rolę bergfriedu, dominującego jednocześnie nad terenem po południowej stronie zamku. Sąsiadujące z nią skrzydło miało wymiary 39 x 9,9 metra, z pomieszczeniami w układzie jednotraktowym.
Najpewniej wzorem innych średniowiecznych zamków, przyziemie obu skrzydeł zamku biskupiego zajmowane było przez pomieszczenia gospodarcze, natomiast główne sale mieszkalne i reprezentacyjne znajdowały się na piętrach. Głównym skrzydłem mógł być dłuższy budynek południowy. Układ poszczególnych pomieszczeń nie jest znany, ze źródeł pisanych wiadomo jedynie, iż na zamku mieścił się refektarz, refektarz zimowy, refektarz biskupi, kaplica, czy „stuba maior” biskupa. Kaplica mogła się znajdować ponad przejazdem bramnym, a więc na piętrze skrzydła wschodniego.
Stan obecny
Nie zachowały się żadne widoczne gołym okiem relikty po zamku. Wstęp na teren gdzie niegdyś się on wznosił jest wolny.
pokaż miejsce po zamku na mapie
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Sypek A., Sypek R., Zamki i obiekty warowne Warmii i Mazur, Warszawa 2008.