Historia
Kościół w Krekolach wybudowano po 1336 roku, kiedy to wójt Heinrich von Luter przekazał niejakiemu Johannesowi 64 łany ziemi w celu założenia wsi Deutschenthal (później zwanej Krekollen). Miejscowa parafia miała w niej zostać uposażona czterema wolnymi włókami ziemi. Do budowy jej murowanego kościoła przystąpiono po ugruntowaniu lokacji, około trzeciej ćwierci XIV wieku, zapewne przed 1360 rokiem z uwagi na wykorzystanie nieco archaicznego już wówczas wendyjskiego wątku łączenia cegieł.
W 1414 roku wieś i kościół miały zostać zniszczone w trakcie polsko – litewskiego najazdu, przeprowadzonego w ramach tzw. polsko – krzyżackiej wojny głodowej, która charakteryzowała się rozległym pustoszeniem ziem zakonu. Odbudowa świątyni przeprowadzona została w czasach urzędowania biskupa warmińskiego Franciszka Kuhschmalza, a więc pomiędzy 1424 a 1457 rokiem. W tym też czasie wzniesiony został okazały szczyt wschodni korpusu kościoła.
Nowożytne remonty i przekształcenia prawdopodbnie rozpoczęto w drugiej połowie XVI wieku, za biskupa warmińskiego Marcina Kromera. W latach 1720 – 1730 przy znajdującym się w złym stanie kościele przeprowadzono szereg prac remontowych i budowlanych: położono nowy dach, przebudowano szczyt zachodni i szczyt kruchty, dobudowano wieżę, przebito większe okna, założono sklepienie, wymieniono wyposażenie. W 1938 roku dobudowana została nowa zakrystia.
Architektura
Średniowieczny kościół zbudowany został z cegieł w wiązaniu wendyjskim na niskim, kamiennym cokole. Była to prosta budowla salowa na planie prostokąta o długości około 20 metrów i szerokości 10 metrów, nie posiadająca wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Przy wschodniej części ściany północnej znajdowała się zakrystia, natomiast od południa dostawiono niewielką kruchtę.
Mury korpusu kościoła wzmocnione zostały w narożach przekątnikowo usytuowanymi, uskokowymi przyporami, w górnym partiach ozdobionymi wąskimi blendami i wnękami na rzeźbione figury, a także zwieńczonymi sterczynami. Elewacje zewnętrzne korpusu przedzielono horyzontalnie tynkowaną opaską pod okapem dachu. Oświetlenie najpewniej zapewniały średniej wielkości okna ostrołuczne, być może o uskokowych ościeżach.
Główną ozdobą kościoła były szczyty zamykające dwuspadowy dach korpusu od wschodu i zachodu. Okazały szczyt wschodni rozdzielono w pionie pięcioma piramidalnie rozplanowanymi blendami, a horyzontalnie trzema tynkowanymi fryzami. Wertykalny podział zapewniły też rozdzielające blendy lizeny – trójkątne w przekroju, przedłużone do formy sterczyn. Na dwóch dolnych stopniach umieszczono dodatkowe małe pinakle, a na środkowych stopniach trójkątne szczyciki z otworami na wiatr.
Stan obecny
Kościół został znacznie przebudowany w okresie nowożytnym. Do średniowiecznego korpusu dostawiona została wieża zachodnia (stylizowana na gotycką), a od północy nowa zakrystia, umieszczona na miejscu pierwotnej. Większość okien korpusu została przekształcona (poszerzona i zamknięta łukami odcinkowymi), odnowiono też górną część kruchty. Obecnie najcenniejszym elementem architektonicznym jest przyciągający wzrok szczyt wschodni z pierwszej połowy XV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Die Bau- und Kunstdenkmäler in Ermland, red. A.Boetticher, Königsberg 1894.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.