Historia
Zamek został wzniesiony w drugiej połowie XIII wieku lub najpóźniej na początku XIV stulecia. Nie wiadomo kto był jego fundatorem, lecz w okresie tym musiał trafić wpierw w ręce rodu Bogoriów, a następnie benedyktynów z klasztoru w Tyńcu. Najstarsza informacja o zamku Golesz w źródłach pisanych pochodzi z 1319 roku. Dotyczy ona sporu majątkowego jaki wiódł ówczesny właściciel zamku, czyli klasztor tyniecki, ze zgłaszającym do niego pretensje Jakubem herbu Bogoria, podkomorzym sandomierskim. Na skutek wydanego w 1320 roku wyroku sądowego Jakub stał się właścicielem Golesza, lecz jednocześnie zobowiązywał się do jego odbudowy.
W XV wieku Golesz ponownie znalazł się w rękach benedyktynów tynieckich. Stanowił nominalną siedzibę sądu najwyższego prawa niemieckiego oraz punkt zborny sił zbrojnych opata na wypadek powołania pospolitego ruszenia. W 1474 roku zamek odparł napaść wojsk węgierskich, którzy zdobyli Żmigród i zniszczyli okoliczne ziemie. Do upadku Golesza prawdopodobnie przyczynił się najazd wojsk siedmiogrodzkich Jerzego II Rakoczego w 1657 roku. W inwentarzu z 1689 roku opisano go jako „opustoszały od dawnego czasu”.
Architektura
Zamek wzniesiono na spłaszczonym wierzchołku wysokiego wzgórza, na prawym brzegu Wisłoki. Otrzymał on formę zbliżoną do walu o wymiarach 30 x 40 metrów, którego obwód murów obronnych wzmocniony był dwoma cylindrycznymi basztami i czworobocznym budynkiem bramnym. Ten ostatni usytuowano po stronie południowo – wschodniej, baszty natomiast po przeciwnej północnej i północno – zachodniej stronie. Na zamku znajdować miała się również kaplica. Całość otaczał przekop oraz ziemny wał, zachowany do dziś do wysokości 3 metrów. W trakcie niedawnych badań archeologicznych po północnej stronie zamku odkryto poza obwodem murów cylindryczną wieżę o grubości murów wynoszącej 2-3 metry.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Widoczne są jedynie niewielkie relikty murów jednej z baszt. Wstęp na teren zamkowego, porośniętego lasem wzgórza jest wolny. Znajduje się on na terenie rezerwatu przyrody Golesz.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Wróblewski S., Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Nowy Sącz 2006.