Historia
Późnogotycka kolegiata św. Mikołaja została wybudowana w latach 1492 – 1520, na miejscu wcześniejszego, późnoromańskiego kościoła ufundowanego przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Przy jej wznoszeniu zastosowano elementy starszej świątyni np. tympanon z wykutym na nim krzyżem, słońcem i księżycem, czy kamień z romańskim ornamentem. W 1777 roku kościół został gruntownie odnowiony. W latach 1902 – 1903 został rozbudowany, kiedy to wydłużeniu poddano nawę od strony zachodniej, a obok postawiono wieżę, jednak z zachowaniem pierwotnego stylu i podobnego budulca.
Architektura
Kościół usytuowano w centrum osady, we wschodniej części dawnego, obszernego placu targowego, który po lokacji miasta stał się rynkiem. Kościół późnogotycki wymurowany został z ciosów kamiennych, jako budowla orientowana względem stron świata, jednonawowa, z węższym, prostokątnym prezbiterium po stronie wschodniej, przy którym od północy usytuowano zakrystię. Całość wzmocniona została od zewnątrz uskokowymi przyporami. W prezbiterium zastosowano dwuprzęsłowe sklepienie gwiaździste, zakrystia zaś sklepiona została kolebkowo. Nawę zapewne przykrywał drewniany strop lub otwarta więźba dachowa.
Stan obecny
Widoczny dziś kościół został w dużym stopniu przekształcony na początku XX wieku. Oryginalna późnogotycka część wyróżnia się ciemniejszą kolorystyką kamieni, która pozwala odróżnić współczesną, zachodnią część nawy i przekształcone szczyty. Z XIII-wiecznej budowli późnoromańskiej zachował się półkolisty tympanon, umieszczony obecnie nad portalem w południowej elewacji nawy, inny fragment romańskiego detalu wmurowany został w jedną z przypór. Z kościoła późnogotyckiego zachowały się, umieszczone w ścianach wieży, fragmenty płaskorzeźbionego fryzu arkadkowego z majuskułowym napisem oraz herbami Odrowąż i Rawicz. W północnej ścianie prezbiterium znajduje się późnogotyckie sakramentarium pochodzące z przełomu XV/XVI wieku, przetrwało także późnogotyckie sklepienie gwiaździste w prezbiterium.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000.