Historia
Kościół w Kluczewie (Klützow) zbudowany został w pierwszej połowie XV wieku, pod architektonicznym wpływem kościoła Mariackiego ze Stargardu. Od XVI wieku wykorzystywany był przez gminę protestancką. Po zakończeniu drugiej wojny światowej powrócił w ręce katolików, którzy przystawili do niego kaplicę.
Architektura
Kościół wzniesiono jako orientowaną względem stron świata budowlę salową, na planie prostokąta o wymiarach 16,8 x 8,8 metra, bez wyodrębnionego zewnętrznie prezbiterium. Korpus zbudowano z dużych, jedynie z grubsza obrobionych eratyków, uzupełnianych mniejszymi kamieniami i cegłą, które połączono wapienną zaprawą. Po stronie zachodniej umieszczono nieco węższą, czworoboczną wieżę, zbudowaną z cegły oraz z dużych kamieni polnych, najobficiej umieszczanych w bocznych ścianach przyziemia.
Ściany korpusu kościoła nie zostały podparte przyporami, a jego elewacje utworzono surowe, bez zdobień. Dekoracyjną formę uzyskał natomiast rozczłonkowany blendami i fryzem szczyt wschodni. Jego umieszczone w dwóch rzędach duże blendy zamknięto półkoliście lub lekkimi ostrołukami, przy czym najwyższą rozdzielono na osi na dwie części (każdą zamkniętą półłukiem), a ponad nimi umieszczono małą, okrągłą płycinę. Fryz miedzy blendami utworzono z ustawionych pod skosem cegieł. Od ściany wschodniej szczyt oddzielono kolejnym fryzem, tynkowanym, zakończonym tuż przed narożnikami korpusu kościoła.
Przyziemie wieży pozostawiono surowe, za wyjątkiem ściany zachodniej w której znalazł się okazały pięciouskokowy portal, flankowany dwoma wąskimi wnękami, zapewne przeznaczonymi na figury. Powyżej archiwolty portal ujęto dwoma nietypowymi, trójściennymi wykuszami czy też przylegającymi do ściany sterczynami, przedzielonymi fryzem z użytych wtórnie, stojących kształtek okiennych. Na poziomie pierwszego i drugiego piętra zachodnią elewację wieży rozdzielono dwoma wysokimi, ostrołucznie zamkniętymi wnękami w których osadzono kolejne płyciny, naśladujące układem blendy wieży północnej kościoła Mariackiego w pobliskim Stargardzie (ostrołucznie zamknięte blendy bliźnie zwieńczone blendami kolistymi). W części blend przepruto wąskie przeźrocza zapewniające dopływ światła i powietrza oraz umożliwiające wydobywanie dźwięku dzwonów. Od północy i południa wieży na piętrach zastosowano podobne dekoracje, ale z podziałem na trzy podłużne wnęki.
Stan obecny
Średniowieczna część kościoła jest dziś częściowo zastawiona dużą współczesną kaplicą, umieszczoną przy wschodniej partii ściany południowej korpusu. Jej dostawienie niestety spowodowało wyburzenie znacznej części zabytkowego muru i zaburzyło pierwotny układ oraz bryłę kościoła. Ponadto w okresie nowożytnym w korpusie przekształcone lub przebite zostały nowe okna, a na wieży założony został hełm o pofalowanych połaciach. Z pierwotnych elementów warto zwrócić uwagę na dekoracje elewacji wieży, portal w jej przyziemiu oraz szczyt wschodni korpusu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Jarzewicz J., Architektura średniowieczna Pomorza Zachodniego, Poznań 2019.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Pyritz, Stettin 1906.