Historia
Kościół w Kłodowie (niem. Kladow) wzniesiony został prawdopodobnie pod koniec XIII wieku lub na początku XIV stulecia. Wieś odnotowana została w źródłach pisanych pod nazwą Klode w 1320 roku, jako lenno rycerza Anselma von Blankenburg oraz jego braci Henninga, Friedricha i Konrada. Wspomniano też wówczas o fundacji ołtarza dla kościoła, być może wzniesionego z inicjatywy wspomnianego Anselma. Prawdopodobnie w późniejszym okresie gotyku, po częściowej rozbiórce, przebudowany został korpus nawowy kościoła, a wieża nieco podwyższona. W czasach nowożytnych wieś i prawo patronatu nad świątynią przeszły na radę miejską Gryfina. W bliżej nieznanym okresie XVI lub XVII wieku prowadzono prace modernizacyjne budowli. W czasie drugiej wojny światowej zabytek nie doznał zniszczeń.
Architektura
Kościół utworzony został z salowego korpusu na planie prostokąta, po którego zachodniej stronie znalazła się masywna, niewiele węższa wieża. Wzniesiono ją na planie prostokąta z obciosanej kostki granitowej, układanej w regularne warstwy. Ściany korpusu po gotyckiej przebudowie wymurowano z nieregularnych kamieni polnych (oraz jednego kamiennego żarna), a cegły użyto do uformowania detali architektonicznych. Podobnie z nieobrobionych kamieni eratycznych wzniesiono górne partie wieży, powyżej korony murów nawy, dobudowane w późniejszym okresie średniowiecza. Wieńczący ją krenelaż, narożniki i ostrosłupowy hełm wykonano z cegły. Cała budowla uzyskała wymiary 24,6 x 10,6 metrów, przy wysokości ścian nawy wynoszącej około 5,5 metra.
Proste, surowe elewacje ścian korpusu kościoła porozdzielano średniej wielkości oknami o ostrołukowych zamknięciach i uskokowych od zewnątrz i wewnątrz, lekko rozglifionych ościeżach, typowych dla wiejskich terenów średniowiecznego Pomorza Zachodniego. Być może zostały one nieco poszerzone w czasie późnogotyckiej przebudowy. Formy uskokowe, ostrołuczne miały pierwotne portale wejściowe, ulokowane w ścianie południowej korpusu i zachodniej wieży. Zachodni prowadził do podwieżowej kruchty połączonej kolejnym portalem z nawą, południowy natomiast wprost do przykrytej drewnianym stropem nawy.
Tradycyjnie najbardziej dekoracyjną elewacją budowli była część wschodnia, zwieńczona trójkątnym szczytem, oddzielonym od ściany poniżej tynkowanym fryzem. Szczyt ozdobiono siedmioma podłużnymi, zamkniętymi ostrołucznie blendami, rozmieszczonymi w układzie piramidalnym, ze środkową blendą najwyższą. Ponadto z krawędzi szczytu wyprowadzono proste sterczyny. Dla odmiany zachodnia część kościoła miała bardzo surowy wystrój przypominający budowle obronne. Wieża za wyjątkiem najwyższej kondygnacji rozdzielona była otworami szczelinowymi, a zwieńczył ją krenelaż.
Stan obecny
Kościół zachował średniowieczny układ przestrzenny i bryłę, dzięki czemu jest dziś jedną z ciekawszych wiejskich budowli sakralnych w regionie. W formie późnogotyckiej zachowały się okna wschodnie, jedno okno południowe (wschodnie), jedno okno północne (także po stronie wschodniej) oraz szczyt wschodni. Pierwotny jest portal zachodni i południowy. Pozostałe okna, za wyjątkiem szczelin w wieży, zostały przekształcone w okresie nowożytnym. Wystrój wnętrza kościoła został całkowicie zmieniony po okresie średniowiecza, między innymi wstawiona została w nawę empora.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół filialny rzymsko-katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP, B.Szerniewicz, nr 7764, Kłodowo 1997.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Greifenhagen, Stettin 1902.
Piasek D., Średniowieczne kościoły granitowe Pomorza Szczecińskiego i Nowej Marchii, Gdynia 2023.