Historia
Niewielki zamek w Kłaczynie (niem. Kauder) prawdopodobnie powstał w XIV wieku lub na początku XV stulecia, z inicjatywy prywatnego właściciela, członka jednego ze śląskich rodów rycerskich. Dobra w Kłaczynie posiadali przedstawiciele rodziny Bierchin (gałęzi von Schweinichenów), od 1399 roku wzmiankowani byli w dokumentach Reibnitzowie, a od połowy XV wieku Reibnitzowie z linii Falkenbergów. Pośród nich najznaczniejszym był Diprand, który z Kłaczyny pisał się od 1482 roku, a od 1491 do śmierci w 1501 roku pełnił urząd podstarościego księstwa świdnicko – jaworskiego. Część dóbr w Kłaczynie odkupił on od ojca w 1487 roku, a część od Hansa von Zedlitza w 1491 roku. Być może to w jego czasach zamek powiększono o murowane zabudowania gospodarcze. Kolejne, renesansowe już przekształcenia miały miejsce w XVI wieku. Kres funkcjonowania budowli przyniosła wojna trzydziestoletnia, po której zamek nie został już odbudowany.
Architektura
Zamek znajdował się na wyspie otoczonej wodami Nysy Szalonej, w południowo – zachodniej części osady, w odległości około czterystu metrów od gotyckiego kościoła. Pierwotnie składał się z czterokondygnacyjnej wieży, otoczonej kamiennym murem zamykającym czworoboczny obszar wielkości około 15,5 x 17 metrów. Na skutek późnośredniowiecznej rozbudowy zamek powiększono o murowaną część mieszkalno – gospodarczą po stronie południowo – wschodniej.
Wieża w planie miała wymiary 7 x 7 metrów, była więc budowlą niewielką, o smukłej bryle. Wejście do jej wnętrza umieszczono w ścianie wschodniej, ze względów obronnych na piętrze, gdzie dostępne mogło być po drabinie lub za pomocą kładki z korony muru obwodowego. Najniższa kondygnacja wieży była podsklepiona i ze względu na usypanie kopca sztucznej wyspy posiadała charakter piwnicy lub sutereny. Wyższe kondygnacje rozdzielone były płaskimi drewnianymi stropami. Wieżę przypuszczalnie wieńczyła otwarta kondygnacja obronna, otoczona przedpiersiem z krenelażem, z blankami przekształconymi około pierwszej połowy XVI wieku.
Część południowo – wschodnia zamku miała wymiary 17 x 17 metrów, z dziedzińcem zamkniętym z dwóch stron przez budynki, a od północy być może przez podcień. Po stronie zachodniej dziedziniec ograniczał starszy mur obwodowy wieży, w linii którego mieściła się furta zapewniająca komunikację miedzy dwiema częściami zamku. W skład zabudowań wchodziła między innymi narożna kuchnia. Była to prostokątna w planie budowla o wymiarach 6,5-7,5 x 7 metrów, nakryta ostrosłupowym kominem zwężającym się schodkowo ku górze oraz dachem.
W trakcie późnogotyckiej rozbudowy trzon wieży co najmniej z dwóch stron (od wschodu i południa) został otoczony jedno- lub dwukondygnacyjnym traktem komunikacyjno – gospodarczym, dostępnym od północy poprzez późnogotycki portal dwuramienny (siołdowy). Część południowa zabudowy przyległej do wieży była przykryta sklepieniem kolebkowym.
Stan obecny
Mimo, iż jeszcze w połowie XIX wieku zamek był w stanie trwałej ruiny o znacznej wysokości, a nawet w latach międzywojennych istniała część wieży, to niestety z powodu zaniedbań i długotrwałego braku prac remontowych, do dzisiaj zachowały się tylko niewielkie fragmenty budowli. Największej wysokości sięgają relikty czworobocznej wieży, której dolna część może się jeszcze kryć pod porośniętym trawą zwałowiskiem gruzu. Z dawnej kuchni zamkowej czytelny jest jedynie zarys murów i fragment ściany z wnęką.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.