Historia
Pierwotny kościół w Kazanicach (pierwotnie Kassenitz, Katzanitz, a następnie Kazanitz) mógł powstać wraz z parafią pod koniec pierwszej połowy XIV wieku, po założeniu osady przez biskupa Ottona około 1330 roku. Według nowożytnych akt wizytacyjnych miał być konsekrowany przez biskupa Arnolda w 1403 roku. Według innych przekazów w tymże roku miał być wystawiony odpust, co wiązałoby się z prowadzeniem prac budowlanych nad kościołem na przełomie XIV i XV wieku, w okresie rozkwitu gospodarczego regionu. Został więc on albo dopiero wówczas zbudowany, albo gruntownie przebudowany.
Prawdopodobnie kościół św. Jakuba uległ zniszczeniom w trakcie walk polsko – krzyżackich z pierwszej połowy XV stulecia. Jego ponowna konsekracja miała miejsce w drugiej połowie XV wieku. Na początku XVII wieku kościół był remontowany, wzniesiono wówczas mur wokół budowli oraz dobudowano (lub przebudowano) kruchtę. W 1926 roku do średniowiecznej budowli dostawiono neobarokowe prezbiterium.
Architektura
Kościół został zbudowany z cegieł na wysokim na około 2,5 metry cokole z kamieni polnych. Pierwotnie była to budowla salowa na planie prostokąta o wewnętrznej szerokości 9,3 metrów i długości 18 metrów, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Od strony zachodniej do nawy przystawiona została nieco niesymetrycznie czworoboczna, strzelista wieża o wymiarach 5,1 x 8,6 metra, do wschodniej części ściany południowej mała zakrystia, a od północy przed wejściem umieszczono kruchtę.
Elewacje wieży ozdobione zostały podłużnymi, zamkniętymi ostrołucznie blendami oraz rozczłonkowane regularnie rozmieszczonymi otworami maczulcowymi po wykorzystywanych w trakcie budowy rusztowaniach. Ponadto ściany wieży (a także nawy) ozdobiono krzyżami ułożonymi z mocno wypalonych cegieł zendrówek. Szczyty wieży zwieńczono dwoma kolejnymi blendami oraz sterczynami, w przyziemiu zaś osadzono ostrołuczny, profilowany portal.
Nawa została wzmocniona licznymi przyporami, w narożnikach umieszczonymi pod skosem, a w pozostałych miejscach prostopadle do osi kościoła. Pomiędzy nimi umieszczono okna: dwa od strony północnej i trzy na południu, oraz pojedyncze, największe w ścianie wschodniej. Nad tym ostatnim elewację zwieńczył okazały gotycki szczyt, rozdzielony sześcioma ostrołucznie zamkniętymi, rozmieszczonymi piramidalnie blendami, okrągłymi przeźroczami i lizenami przechodzącymi w sterczyny. Strefę szczytu oddzielił od niższej kondygnacji tynkowany fryz opaskowy, przecięty oknem wschodnim. Podobne fryzy umieszczono też na ścianach wzdłużnych kościoła, powyżej okien.
Stan obecny
Kościół parafialny w Kazanicach jest dziś wiejską budowlą sakralną o bogatej dekoracji w postaci zachowanych gzymsów, przypór, blend i ozdobnych szczytów. Tym większa szkoda, że średniowieczna bryła kościoła przysłonięta jest niepotrzebnie dobudowanym w XX wieku neobarokowym prezbiterium, częściowo zasłaniającym gotycki szczyt wschodni. Gruntownie przebudowana została także w okresie nowożytnym kruchta oraz zakrystia, przekształcono też większość okien oraz zmieniono wystrój wnętrza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Löbau, red. J.Heise, Danzig 1895.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.