Historia
Kościół św. Mikołaja i św. Barbary w Jastrowcu (Lutribach w 1371 roku, później Ober Lauterbach) zbudowany został w ostatniej ćwierci XIII wieku. Po raz pierwszy odnotowano go w źródłach pisanych dopiero w 1399 roku. Początkowo pełnił funkcje parafialne, ale od połowy XVII wieku zaczął podlegać kościołowi farnemu w Lipie. W 1653 roku poddany został remontowi. Remont przeprowadzono też w 1893 roku, kiedy nadbudowano zakrystię o górną kondygnację i dodano chór muzyczny. Ostatnie większe prace renowacyjne miały miejsce w 1969 roku i w latach 90-tych XX wieku.
Architektura
Kościół wzniesiony został jako niewielka, wiejska świątynia, składająca się z czworobocznej nawy o wymiarach wnętrza 15,1 x 9,3 metra oraz usytuowanego po jej wschodniej stronie węższego, także czworobocznego w planie prezbiterium o wielkości 8,8 x 7 metrów. Po stronie północnej prezbiterium umieszczona została czworoboczna miniaturowa zakrystia. Mury kościoła wzniesiono z kamienia polnego, a detal architektoniczny z piaskowca.
Wnętrze kościoła oświetlały nieduże, ostrołuczne, obustronnie rozglifione (o wiele głębiej od wewnątrz) okna. Dwa przeprute zostały w ścianie północnej nawy, dwa w jej ścianie południowej oraz po jednym od wschodu i południa w prezbiterium. Być może pierwotnie wszystkie wypełnione były maswerkami, podobnymi do umieszczonego w oknie wschodnim, który podzielił je na dwa ostrołuczne prześwity i górny trójliść. Wejścia do kościoła zapewniały ostrołuczne portale: zachodni w nawie, południowy w prezbiterium, oraz trzeci wiodący z prezbiterium do zakrystii.
Wnętrze prezbiterium, pomimo braku przypór, przykryte zostało pojedynczym przęsłem sklepienia krzyżowego o podniesionym kluczu i ze zwornikiem w kształcie rozety. Jego żebra opuszczono bardzo nisko oraz wtopiono bezpośrednio w ściany. Zakrystia przykryta została sklepieniem kolebkowym, nawa natomiast drewnianym stropem. Nawę od prezbiterium oddzieliła ostrołucznie zamknięta, pozbawiona profilowania, głęboka arkada tęczy.
Stan obecny
Kościół zachował się w dobrym stanie z widoczną średniowieczną bryłą i pierwotnym układem przestrzennym, nie zniekształconym żadnymi nowożytnymi aneksami (podwyższeniu uległa jedynie zakrystia w której zainstalowano emporę i do której dostawiono betonowe, zewnętrzne schody). Niestety w XIX wieku poszerzeniu uległa większość okien, przebito też całkiem nowe otwory jak w północnej ścianie zakrsytii. Wymieniony został również portal zachodni i dobudowana została nieproporcjonalnie duża wieżyczka na kalenicy nawy. Wewnątrz nawy umieszczona została nowożytna kruchta, stanowiąca wsparcie dla niewielkiego chóru muzycznego. Skromne wyposażenie budowli w całości pochodzi z okresu od XVIII do XX stulecia.
Spośród średniowiecznych detali architektonicznych kościoła, do chwili obecnej zachowało się wspomniane powyżej okno wschodnie prezbiterium wraz z maswerkiem, portal południowy prezbiterium, portal z prezbiterium do zakrystii, sklepienie w prezbiterium wraz ze spinającym je zwornikiem, arkada tęczy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku, t. 2, Wrocław
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005.