Historia
Kościół św. Barbary zbudowany został pod koniec XV wieku, przypuszczalnie z fundacji właścicieli Góry, rodziny Brodeckich. W źródłach pisanych odnotowany został w 1495 roku, a następnie w 1525 roku przy podziale majątku, gdy wspomniano o stawie położonym przy kościele. Być może jeszcze w XVI wieku pierwotnie niewielka budowla powiększona została o wieżę. W latach 1580-1628 w kościele sprawowano nabożeństwa protestanckie, lecz w wyniku rekatolizacji którą podjęli Habsburgowie, kalwini zostali zmuszeni do opuszczenia Góry i całej ziemi pszczyńskiej. Około połowy XIX wieku przebudowana została wieża kościoła. Następnie w latach 1948-1950 kościół został znacząco rozbudowany przez przesunięcie i podwyższenie wieży, dostawienie nawy i otoczenie budowli sobotami. W 1983 roku remontowana była w nieprofesjonalny sposób więźba dachowa prezbiterium.
Architektura
Orientowany kościół wzniesiony został pośrodku wsi, na niewielkim wzniesieniu po zachodniej stronie meandrującej Wisły i w niewielkiej odległości od stawu. Zbudowany został w konstrukcji zrębowej, z dokładnie opracowanych bierwion łączonych w narożnikach (węgłach) na nakładkę. Pierwotnie był niewielką budowlą salową bez wyróżnionej od strony zewnętrznej części prezbiterialnej, z trójbocznym zamknięciem po stronie wschodniej. Prawdopodobnie wtórnie dostawiona do niego została od zachodu wieża, początkowo stosunkowo niska, niewiele wyższa od kalenicy dachu, konstrukcji słupowej.
Nad korpusem kościoła utworzona została storczykowa więźba dachowa o formie jednojętkowej, tworząca wysoki dach dwuspadowy, wielopołaciowy nad wschodnim zamknięciem, zapewne pokryty gontem. Jako, że kościół pierwotnie nie posiadał wyróżnionej od strony zewnętrznej części prezbiterialnej, nad całością korpusu znajdowała się pojedyncza kalenica. Krokwie więźby dachowej łączone były na czop i oznaczane ciesielskimi znakami montażowymi.
Oświetlenie małego kościoła zapewniały okna o nieznanej formie, wycięte w ścianie południowej i południowo – wschodniej. Elewacja północna zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną pozbawiona była otworów. Mogło to mieć związek z ówczesnymi przesądami i symboliką, wedle których północ przynależna była do sił zła, od których trzeba się było odseparować. Rolę odgrywać mogły również względy praktyczne, a więc chęć ograniczenia przeciągów i zapewnienie większej ilości ciepła kosztem niedużej ilości słońca wpadającej od strony północnej. Wejście do kościoła wiodło przez ścianę zachodnią, po wybudowaniu wieży poprzez kruchtę w jej przyziemiu.
Stan obecny
Zachowany do dnia dzisiejszego kościół znacznie różni się od pierwowzoru. Na skutek rozbudowy wieża został podwyższona i przesunięta ku zachodowi, a między nią a pierwotnym korpusem usytuowano nową, prostokątną nawę. Współczesna jest także murowana zakrystia po północnej stronie obecnego prezbiterium, otaczające nawę i prezbiterium soboty oraz daszek przy fasadzie wieży. Ściany wieży podbite zostały gontem, częściowo wtopione w korpus kościoła. W najcenniejszym obecnie pod względem historycznym i architektonicznym prezbiterium, zachowała się oryginalna dębowa podwalina. Z końca XV wieku pochodzi też zrąb ścian oraz część więźby dachowej, która nie została wymieniona w trakcie remontów.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół parafialny świętej Barbary, I.Kontna, nr 3434, Góra 1997.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 6, województwo katowickie, zeszyt 10, powiat pszczyński, red. I.Rejduch-Samkowa, J.Samek, Warszawa 1961.
Kubik J., Kościoły drewniane na Śląsku, Gliwice 2018.
Lutsch H., Die Kunstdenkmäler des Reg. Bezirks Oppeln, Breslau 1894.
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008.