Historia
Dwór Bractwa św. Jerzego wzniesiony został w latach 1487 – 1494 przez mistrza budowlanego Hansa Glothaua, jako siedziba bractwa kurkowego na Głównym Mieście w Gdańsku, które początkowo zbierało się w Dworze Artusa. Członkowie bractwa zajmowali się głównie organizacją turniejów, uczt, biesiad i popisów w stylu rycerskich pojedynków, a także działalnością charytatywną.
W drugiej połowie XVI wieku budynek uległ przebudowie. Jego dach zwieńczono hełmem i figurą św. Jerzego, powiększono okna, otynkowano elewacje i pokryto je malowidłami. W 1647 roku bractwo kurkowe opuściło budynek, a jego wnętrza przystosowano na potrzeby komory kupieckiej, działającej w dworze do 1798 roku, kiedy to przeszedł on na własność miasta. Na parterze umieszczono wówczas odwach, na piętrze szkołę sztuk pięknych.
W końcu XIX wieku przywrócono pierwotny wygląd budynku, usuwając zmiany wprowadzone pod koniec XVI stulecia. W 1945 roku zniszczeniu uległ dach, zawaliła się także część ściany wschodniej, a wnętrze zostało wypalone. W latach 1950-1953 budynek odbudowano i przystosowano na potrzeby Stowarzyszenia Architektów Polskich.
Architektura
Dwór wzniesiony został na planie kwadratu o bokach długości 17 metrów, tworzącego zwartą, dwukondygnacyjną bryłę. Ściany wymurowane zostały z cegły o układzie gotyckim, a dach pokryty dachówką. Wszystkie elewacje zwieńczono ozdobnym krenelażem i narożnymi, nadwieszonymi wieżyczkami z otworami przypominającymi strzelnice. Elewacja wschodnia zaakcentowana została nadwieszoną, cylindryczną klatką schodową, natomiast pośrodku elewacji północnej i zachodniej nadwieszono wieloboczne wieżyczki o formie bartyzan.
Główne pionowe podziały wszystkich elewacji utworzyły profilowane lizeny, które sięgając górnych arkad ukształtowały mieszczące okna wnęki ze wspornikami. Od zachodu i północy okna zamknięto półkoliście z profilowanym laskowaniem, na piętrze zaś umieszczono duże okna prostokątne zwieńczone kamiennym gzymsem. U podstawy wieżyczek środkowych oraz u nasady wsporników zdwojonych łuków umieszczono półplastyczne maski.
Wewnątrz na najniższej kondygnacji, przykrytej sklepieniem kolebkowym, pierwotnie mieściła się strzelnica dla łuczników i pomieszczenia do przechowywania sprzętu łuczniczego. Na drugiej kondygnacji znajdowała się zwieńczona drewnianym stropem wielka sala zebrań bractwa: miejsce uroczystości, przedstawień teatralnych i wystawnych uczt. Była ona połączona chodnikiem wspartym na arkadach z pobliską basztą murów obronnych.
Stan obecny
Dwór Bractwa św Jerzego jest jednym z najznakomitszych przykładów późnogotyckiej architektury świeckiej nawiązującej do budownictwa flamandzkiego. Obecnie zwiedzanie jego wnętrz jest ograniczone. Na jednej z kondygnacji funkcjonuje restauracja.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Architektura gotycka w Polsce, red. M.Arszyński, T.Mroczko, Warszawa 1995.
Friedrich J., Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII wieku, Gdańsk 1997.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, Miasto Gdańsk, część I, Główne Miasto, red. B.Roll, I.Strzelecka, Warszawa 2006.