Historia
W założonej przez mieszczan z Chojny wsi Garnowo (Gornow), parafia obsadzona przez chojeńskich augustianów funkcjonowała w 1318 roku. Niewielki murowany kościół wzniesiono w niej pod koniec XIII lub na początku XIV wieku, a na przełomie XV i XVI wieku powiększono go o wieżę. Od około połowy XVI wieku do momentu zniszczenia w trakcie drugiej wojny światowej był świątynią ewangelicką. Odbudowę w latach 1989 – 1990 przeprowadzili katolicy, którzy nadali wówczas budowli nowe wezwanie.
Architektura
Kościół usytuowano na płaskim terenie po zachodniej stronie rzeki Rurzycy i wiejskiego traktu biegnącego na linii północ – południe. Wzniesiono go z nieregularnego kamienia polnego, łączonego zaprawą wapienną, układanego jedynie z grubsza w równe warstwy. Utworzono budowlę orientowaną względem stron świata, salową, na planie prostokąta o długości 16,8 metrów i szerokości 8,8 metra. Pod koniec XV lub na początku XVI wieku ta skromna wiejska świątynia powiększona została o smukłą, czworoboczną wieżę, dostawioną do osi elewacji zachodniej i częściowo w nią wtopioną. Przy budowie wieży oprócz kamienia korzystano też z cegły.
Mury kościoła przebite zostały uskokowymi, ostrołucznie zamkniętymi oknami. Wejście wiodło ostrołucznymi portalami od południa i północy, a po dobudowaniu wieży również portalem w przyziemiu jej ściany zachodniej. Nad portalem południowym umieszczono dwie ostrołuczne blendy. Fasadę wieży ozdobiono dużą ostrołukową wnęką w której umieszczono wąskie otwory szczelinowe. Ściany korpusu opięto cokołem. Nie zastosowano przypór, wnętrze było więc przykryte jedynie drewnianym stropem. Wieżę z nawą połączono ostrołucznie zamkniętym przejściem.
Dwuspadowy dach kościoła oparto na dwóch szczytach przy krótszych bokach. Ozdobną formę uzyskał szczyt wschodni dzielony dwoma rzędami wysokich, lancetowatych blend, z których dolny rząd utworzono równy, a górny w układzie piramidalnym. Dwa rzędy blend rozdzielono tynkowanym fryzem, natomiast z krawędzi szczytu wyprowadzono proste sterczyny. Szczyt zachodni uzyskał prostszą formę, ze sterczynami ale bez podziału blendowego.
Stan obecny
Kościół zachował skromy, średniowieczny układ przestrzenny i bryłę, powiększoną jedynie o niewielką, drewnianą nadbudowę wieży. Okna mogły zostać powiększone, ale zachowały się portale wejściowe. Przetrwał również szczyt wschodni. Wnętrze posiada wystrój współczesny z czasów odbudowy, widoczne jest tylko późnośredniowieczne, ostrołuczne przejście między wieżą a nawą.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół pw. Wspomożenia Wiernych, H.Wieczorkiewicz, nr 1031, Garnowo 1996.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Greifenhagen, Stettin 1902.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.
Świechowski Z., Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku, Poznań 1950.