Historia
Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o wsi Dzwonowo (Schonenbech w 1333 roku, Schonenbeke w 1491 roku) odnotowana została w 1248 roku. Murowany, późnogotycki kościół zbudowany w niej został w drugiej połowie XV wieku, zapewne przed 1491 rokiem, kiedy to na urzędzie proboszcza Nicolausa Popendorfa zastąpił niejaki Andreas Flatow. Za tego drugiego około przełomu XV i XVI wieku mogła zostać dobudowana wieża kościelna. Od połowy XVI stulecia kościół użytkowany był przez protestantów, którzy w 1605 roku odnowili go. W XIX wieku został poddany renowacji, ale także i przebudowie połączonej z dostawieniem apsydy. Kolejny remont, w trakcie którego dostawiono zakrystię, przeprowadzono w latach 80-tych XX wieku.
Architektura
Kościół wzniesiono z granitowego kamienia polnego oraz z cegły układanej w wątku gotyckim, użytej głównie w górnych partiach wieży i szczycie wschodnim, które jako zdobione blendami i fryzami wymagały mniej twardego materiału niż kamień do ukształtowania dekoracji. Kościół zbudowany został na planie orientowanego względem stron świata prostokąta o wymiarach 18 x 9,5 metra, bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium, z masywną, czworoboczną wieżą po stronie zachodniej, niewiele węższą od korpusu.
Dwuspadowy dach korpusu osadzono na dwóch szczytach z których wschodni ozdobiono pięcioma smukłymi, ciągłymi, pierwotnie zamkniętymi ostrołukami blendami, ułożonymi w systemie piramidalnym. Przypuszczalnie z krawędzi szczytu pierwotnie wyprowadzone były ceglane sterczyny. Szczyt prezbiterialny od ściany wschodniej oddzielono tynkowaną opaską. Szczyt zachodni zapewne miał prostszą formę, a po dobudowaniu wieży w większości uległ rozbiórce.
Wejście do kościoła umieszczono w ścianie zachodniej wieży, w ostrołucznie zamkniętym portalu, osadzonym w także ostrołucznej, tynkowanej niszy flankowanej przez dwie wysokie, również tynkowane blendy. W górnej części elewacji wieży zastosowano blendy o łukach pełnych i kolistych, naśladujące w uproszczony sposób zdobienia kościoła NMP w Stargardzie. Najwyższą kondygnację wieży oddzielono fryzem zdwojonym ząbkowym. Umieszczono w niej duże dwudzielne przeźrocza pozwalające na wydobywanie się dźwięku dzwonów.
Stan obecny
Kościół zachował mury obwodowe korpusu oraz wieży, ale w XIX wieku od wschodu przebito oryginalną ścianę by dobudować pięcioboczną apsydę, a w XX wieku część ściany południowej zastawiono współczesną zakrystią. Niestety przemurowano wówczas także i znacznie powiększono otwory okienne korpusu, a także obniżono i przekształcono blendy wschodniego szczytu. Związane to było z wymianą więźby dachowej oraz obniżeniem dachu korpusu, co wymusiło obniżenie szczytu. Najwięcej pierwotnych detali architektonicznych zachowały zewnętrzne elewacje wieży (blendy, fryz, przeźrocza, portal wejściowy). W ścianie wschodniej korpusu wciąż czytelne są dwa oryginalne okna, które zamurowano w trakcie budowy apsydy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Jurkiewicz J.L., Dzwonowo, Stargard Szczeciński 2010.
Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, red. M.Majewski, tom 1, Stargard 2010.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Satzig, Stettin 1908.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.