Historia
Wieża w Dzietrzychowicach została zbudowana na terenie dóbr które w pierwszej połowie XIV wieku stanowiły własność rodu Kelbichen. Nie ma pewności kiedy została wybudowana, być może miało to miejsce dopiero między 1467 a 1474 rokiem, gdy z Dzietrzychowic (Dittersbach) pisał się Matthes von Promnitz. Została ulokowana na szlaku z kasztelanii żagańskiej do nowogrodzkiej, jako jeden z dwóch ośrodków dworskich we wsi. W ciągu kilku stuleci była przebudowywana, nie zachowały się jednak przekazy źródłowe dotyczące tych prac. Jak wynika z przekazów ikonograficznych, po II wojnie światowej obiekt był zrujnowany i pozbawiony dachu. W tym czasie wyburzono XVIII wieczne dobudówki przylegające do wieży.
Architektura
Wieża usytuowana została na stoku niewielkiego wzniesienia, powyżej stawu i potoku w zachodniej części wsi. Zbudowano ją na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 7,6 x 8,7 metra, z kamienia polnego, cegły i rudy darniowej, spojonych zaprawą wapienną. Grube, około półtorametrowe mury nadawały jej obronnego charakteru, choć wejście dostępne było bezpośrednio z dziedzińca (o ile poziom gruntu nie był w średniowieczu niższy, wówczas wejście nie byłoby tak łatwo dostępne). Pierwotnie wieża otoczona była zabudowaniami dworskimi, różnego rodzaju przybudówkami i parterowym budynkiem z kominem, zapewne pełniącym rolę kuchni.
Czterokondygnacyjny wieżowy budynek nakryty został stromym dachem czterospadowym, a w jego elewacjach nieregularnie porozmieszczano otwory okienne. Pierwotnie były one małymi gotyckimi oknami, umieszczonymi od wewnątrz w głębokich, szeroko rozglifionych wnękach. Przyziemie i piętro oświetlały jedynie niewielkie okna szczelinowe, dlatego jedynie powyżej (na pierwszym i drugim piętrze) znajdowały się pomieszczenia mieszkalne i reprezentacyjne, zaś piwnica i przyziemie pełniły rolę magazynowo – gospodarczą. W elewacji zachodniej, frontowej, umieszczone zostały portale wejściowe do części przyziemnej i piwnic. Oba otrzymały ościeża zamknięte bardzo lekko zaznaczonymi ostrołukami. Dodatkowo na elewacji zachodniej pierwotnie znajdował się wykusz latrynowy.
Wewnątrz wieży jedynie piwnica została podsklepiona, a trzy górne pomieszczenia podzielone były drewnianymi stropami na kondygnacje o zróżnicowanej wysokości. Komunikacja między nimi odbywała się za pomocą drabiniastych schodów. Jednoprzestrzenna piwnica, dostępna bezpośrednio z dziedzińca, przykryta była kolebką i wyposażona we wnękę ścienną na świecę przy wejściu. Według legendy w pomieszczeniu tym miało znajdować się tajemne wejście, prowadzące pod stawem w kierunku folwarku klasztornego. Przyziemie doświetlane było jedynie dwoma otworami szczelinowymi, natomiast pierwsze piętro oświetlały dwa okna: od północy i południa. Największy komfort miało najlepiej oświetlone aż z trzech stron piętro drugie, wyposażone także w latrynę.
Stan obecny
Obecnie wieża jest własnością prywatną i od lat 90-tych XX wieku powolnie remontowana. Uzyskała nową więźbę dachową i dach z lukarnami pokryty dachówką ceramiczną. Pierwotny charakter wieży zniekształcony został dużymi nowożytnymi oknami, które posiadają ślady licznych przemurowań. Nowożytne jest także północne wejście do wieży. Z pierwotnych detali architektonicznych zachowały się zachodnie portale wejściowe oraz wnęka na świecę w piwnicy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Nowakowski D., Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu, Wrocław 2008.