Historia
Wieś Dolsk (Dölzig) po raz pierwszy odnotowana została w źródłach pisanych w 1337 roku pod nazwą Toltzick. Kuźnia podcieniowa w Dolsku zbudowana została w 1781 roku, co odnotowano umieszczając datę budowy na nadprożu wejścia. Od 1792 roku była własnością rodziny von Tresckow, następnie weszła w skład gminy wiejskiej. Wówczas pierwszym właścicielem był Schleusener, następnie rodzina Helterhoffów. Od około 1920 roku kuźnia należała do Georga Helterhoffa prowadzącego warsztat kowalsko-ślusarski. Po drugiej wojnie światowej budowlę przejęła gmina Dębno.
Architektura
Kuźnia wzniesiona została na południowym obrzeżu nawsia, na planie prostokąta z dłuższymi bokami na osi wschód – zachód. Zbudowana została w konstrukcji szachulcowej, w której ściany szkieletowej drewnianej konstrukcji wypełnione zostały gliną wymieszaną z trocinami lub wiórami. Dopiero później ściany północną i wschodnią przemurowano cegłą i kamieniem, zapewne w celu ochrony przed ogniem z umieszczonego w pobliżu paleniska.
Kuźnia pierwotnie była budynkiem jednoprzestrzennym, parterowym, nakrytym dachem dwuspadowym. Fasadę zachodnią, zwróconą w stronę głównej drogi przebiegającej przez wieś, utworzył trójkątny, drewniany, oszalowany szczyt oraz arkadowy podcień oparty na pięciu słupach, osadzonych na kamieniach polnych i połączonych długą belką oczepową podpartą mieczami. Elewacje zewnętrzne budynku tworzyła regularna krata powstała na skutek pobielenia przestrzeni między belkami ryglowymi, przecięta ukośnie poprowadzonymi belkami jedynie przy narożnikach południowych i zachodnim.
Jedyne wejście do wnętrza kuźni było umieszczone w ścianie podcieniowej, nie na osi ale bliżej części północnej. Wnętrze doświetlały niewielkie, czworoboczne okna, utworzone w polach między belkami ryglowymi. Wnętrze kuźni przykrywał strop belkowo-gliniany, a posadzkę stanowił kamienny bruk. Pośrodku kuźni znajdowało się kowadło, zaś przy ścianie północnej funkcjonowało palenisko z okapem, przy którym trzymano urządzenia kowalskie.
Stan obecny
W 2009 roku przeprowadzono generalny remont, a w zasadzie odbudowę kuźni po jej częściowym zawaleniu. Na zakończenie prac wewnątrz zabytku umieszczono ekspozycję zrekonstruowanych narzędzi kowalskich. Pomimo późnej daty budowy kuźnia została umieszczona w niniejszym serwisie, ze względu na małe przeobrażenia ryglowej techniki budowy od czasów średniowiecza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Riegel B., Die Schmiede in Dölzig, Die Wassermühle in Dölzig, „Heimat-kalender des Kreises Soldin”, Soldin 1928.
Strona internetowa zabytek.pl, Kuźnia Dolsk.