Historia
Powstanie zamku łączyć można z końcem XIII wieku, kiedy okoliczne dobra należały do rycerza Behra z Meklemburgi. W 1308 roku książę Bogusław IV nadał osadę Dobra rycerzowi Henrykowi de Dobere z rodu Heydebreke, na krótko przed najazdem Brandenburczyków, którzy zniszczyli niedawno wzniesiony zamek. Przez około 20 następnych lat pozostawał on ruiną.
Odbudowę zamku przeprowadził około 1338 roku Ulryk z rodu von Dewitzów, który dokonał także znacznego powiększenia warowni. W 1348 roku kuzyn Ulryka Dewitza, Otto z Meklemburgii wyróżniony został przez Karola IV tytułem hrabiowskim i uposażony dobrami w Meklemburgi. Wraz ze śmiercią Ottona w 1363 roku, jego ziemie przypadły w spadku Gerhardowi z Dobrej, który w 1397 roku oddał je wszystkie w zastaw książętom meklemburskim. Prawdopodobnie fundusze z tej umowy służyć miały rozbudowie zamku w Dobrej. Wzmocnienie zamku było konieczne, gdyż już rok później został on najechany i zdobyty przez wojska księcia Bogusława VIII ze Słupska. Gerhard odbił część utraconej warowni, a pojmanych ludzi księcia uwięził. Wiadomo, iż osadził ich w nie zniszczonej części zamku, natomiast część zajęta przez księcia była zrujnowana.
Dzięki rozbudowie z przełomu XIV i XV wieku Dobra stała się jednym z najbardziej imponujących zamków rycerskich w regionie. Wiadomo, iż mógł on wówczas pomieścić około 200 rycerzy, tyle bowiem wynosiła drużyna Bogusława X, gdy w 1478 roku schroniła się na zamku przed wojskami elektora Albrechta. Jednak wobec upadku zamku w Szadzku i znacznej przewagi liczebnej wojsk Albrechta, zaopatrzonych dodatkowo w artylerię, książę Bogusław podpisał w Dobrej układ pokojowy.
Dalsze przeobrażenia zamku, które nadały mu renesansowy charakter, miały miejsce w XVI wieku. Ich inicjatorem był Jost Dewitz, jeden z najbardziej światłych humanistów pomorskich, kanclerz Filipa I wołogoskiego. Około 1538 roku rozebrano skrzydło zachodnie i rozpoczęto przebudowę skrzydła bramnego. Następnie skrzydło południowe podwyższono do trzech kondygnacji i zaopatrzono w klatki schodowe. Od drugiej ćwierci XVII wieku zaczął się proces upadku zamku. Zniszczony przez Szwedów w końcu XVIII wieku, został opuszczony i uległ ruinie. W 1808 roku ówczesny właściciel polecił wysadzić część murów w powietrze, by uzyskać materiał budowlany.
Architektura
Zamek wzniesiono na nieregularnym, usytuowanym pośród moczarów pagórku o około 6 metrowej wysokości. Najstarsze założenie składało się z domu zachodniego i muru obwodowego wzniesionego z cegły na kamiennym cokole o wysokości 3,5 metra. Założenie miało rzut zbliżony do kwadratu o wymiarach 30x37x32x34 metrów. Brama znajdowała się na osi kurtyny wschodniej, wychodzącej na nieobwarowane podzamcze, a bok południowy zwrócony był ku miastu. Skrzydło zachodnie posiadało wymiary 11 x 34,5 metra, a więc około 1/3 całej powierzchni zamku.
W końcu XIV i na początku XV wieku powstały mniejsze skrzydła południowe i wschodnie. Wzniesiono też zewnętrzny mur obwodowy u podnóża wzniesienia, w przeciętnej odległości 8 metrów od głównych murów, z wieżą o wymiarach 12,5 x 11,7 metrów, stojącą w narożu północno-zachodnim. Wieża była wysunięta o około 1 metr przed lico muru północnego i wtopiona w lico muru zachodniego. Grubość zewnętrznego obwodu wynosiła 1,5 metra, murów wieży natomiast aż 5 metrów. Mur zewnętrzny miał około 6 metrów wysokości, dochodził więc do końca graniastej części wieży. Bliskie położenie wieży i skrzydła zachodniego stwarzało możliwość połączenia ich drewnianym gankiem, biegnącym na wysokości 9 metrów. Wewnątrz wieży na samym dole zlokalizowano kwadratowy w planie loch więzienny o boku długości 2,5 metra, starannie wylicowany głazami narzutowymi.
Od południa, od strony miasta oddzielała zamek głęboka fosa. Dojazd do zamku prowadził prawdopodobnie od strony miasta przez most zwodzony nad fosą do podzamcza i stamtąd łagodnym zboczem ku bramie we wschodnim murze warowni.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowały się fragmenty murów obwodowych, wieża do wysokości około 9 metrów i ruiny budynków skrzydła północnego i południowego z XVI wieku. Zachowała się część późnogotyckich okien zamkniętych łukami kotarowymi. Niektóre z nich umieszczone zostały w ostrołukowych wnękach z laskowaniem w kształcie trójliścia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Radacki Z., Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego, Warszawa 1976.