Historia
Kościół św. Jakuba wybudowany został w ostatniej ćwierci XIII wieku. W 1318 roku wspomniany został w źródłach pisanych niejaki Konrad, proboszcz „in Henrici villa” (Heinrichsdorf, późniejsze Langheinerdorf). W XV stuleciu pierwotna budowla została powiększona o wieżę i kruchtę oraz przesklepiona. Na początku XVI wieku kościół przeszedł w ręce ewangelików, gdyż większość mieszkańców wsi stanowili protestanci. Zapewne w związku z tym wydarzeniem rozpoczął się proces wymiany średniowiecznego wyposażenia i zmiany wystroju wnętrza, w celu dostosowania budowli do wymogów nowego kultu. W 1654 roku, na skutek działań kontrreformacji, kościół ponownie trafił pod opiekę katolików. Z powodu braku wiernych popadał jednak w zaniedbanie, by w 1856 roku ulec ostatecznie zniszczeniu z powodu pożaru.
Architektura
Kościół wzniesiono na wschodnim krańcu osady, na południe od wiejskiego traktu, na niewielkim wzniesieniu które po ogrodzeniu przeznaczono na cmentarz. Jako materiału budowlanego użyto kamieni polnych. Pierwotnie była to budowla składająca się z pojedynczej nawy na planie prostokąta o wymiarach 11,7 x 12 metrów, krótszego i węższego prezbiterium o wymiarach 7,4 x 7,6 metra, zakończonego prostą ścianą od strony wschodniej oraz z czworobocznej, nieregularnej zakrystii wielkości 3,5 x 5 metrów, dostawionej do prezbiterium nietypowo od południa.
Wnętrze kościoła oryginalnie oświetlały wąskie i krótkie okna ostrołukowe. Dwa znajdowały się w południowej ścianie nawy i jedno w północnej części prezbiterium. Dodatkowo w ścianie wschodniej prezbiterium przepruto wysokie i bardzo wąskie okno lancetowate. Wszystkie okna były rozglifione od zewnątrz i wewnątrz. Wejście znajdowało się w elewacji zachodniej, w prostym, uskokowym portalu. Drugi portal prowadził z prezbiterium do zakrystii. Prezbiterium przykryte było drewnianą kolebką, natomiast zakrystia sklepieniem kamiennym, kolebkowym. Nad nawą musiał znajdować się płaski strop lub otwarta więźba dachowa.
W XV wieku od strony zachodniej dobudowana została masywna, czworoboczna w planie wieża, wzmocniona w dwóch narożnikach przyporami. W tym samym czasie od strony północnej dostawiono kruchtę, która prowadziła do nowego wejścia do nawy. Być może wówczas ściany kościoła pokryto polichromią. Następnie we wnętrzu kościoła postawiono ceglane półfilary przy ścianach podłużnych (dwie pary w nawie, jedną parę w prezbiterium), na których oparto profilowane uskokami ślepe arkady oraz sklepienia w miejsce stropu i drewnianej koleby. Podwyższono także łuk tęczowy oraz zamurowano częściowo okna.
Stan obecny
Kościół znajduje się dziś w stanie ruiny z zachowanymi, ale nadwątlonymi w górnych partiach murami i przekształconymi w okresie nowożytnym otworami okiennymi (pierwotne zachowało się w ścianie północnej prezbiterium, późnogotyckie otwory widoczne są w murach wieży). Zabytek jest niezadaszony, jedynie nad zakrystią częściowo przetrwało sklepienie. Warto zwrócić uwagę na późnogotyckie przyścienne filary i arkady, na których opierały się sklepienia z XV wieku. W pobliżu kościoła widoczne są pozostałości kamiennego muru cmentarnego z późnośredniowieczną furtą, nieopodal znajduje się również budynek dworu z pierwszej połowy XVI wieku, przekształcony w okresie nowożytnym. Ponadto w 2011 roku, w zachodniej części muru cmentarnego, od strony wewnętrznej, odkryto średniowieczny kamienny krzyż.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kowalski S., Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości B-G), Wrocław 1990.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.