Historia
Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o wsi Dębowa Łąka odnotowana została w 1319 roku. Kościół parafialny św. Apostołów Piotra i Pawła zbudowano w niej około drugiej ćwierci XIV wieku. Wraz z całą osadą został on spalony w 1410 roku (szkody wyceniono w 1414 roku na 400 grzywien), a w kolejnych latach odbudowany, przy czym w trakcie tej odbudowy lub nieco późniejszego remontu po pożarze z 1445 roku, podwyższono także o dwie kondygnacje wieżę. Na początku XVII weku dokonano przekształcenia wnętrza kościoła w stylu renesansowym, zaś w okresie baroku przebudowano kruchtę. W 1715 roku budynek zdegradowany został do roli kościoła filialnego. W 1875 roku miała miejsce renowacja dachów korpusu i zakrystii, a w 1963 roku renowacja wnętrza.
Architektura
Kościół wymurowano z kamienia, jedynie szczyty i górne kondygnacje wieży wzniesione zostały z cegły. Powstał jako prosta budowla salowa na planie prostokąta o długości 21,5 metra oraz szerokości 10,9 metra, z niewielką czworoboczną zakrystią przy wschodniej części ściany północnej, z kwadratową kruchtą od południa oraz wieżą na osi elewacji zachodniej. Wieża wzniesiona została na planie kwadratu o długości boków nieco powyżej 7 metrów.
Korpus kościoła nie został opięty przyporami. Jego mury pierwotnie rozdzielały jedynie trzy małe, ostrołuczne okna od południa, umieszczony pomiędzy nimi profilowany portal, oraz jedno, również niewielkie okno pośrodku ściany wschodniej, flankowane dwoma tynkowanymi blendami. Elewacja północna pozostawiona została w stanie surowym, bez okien i dekoracji, obiegać ją mógł jedynie pod okapem tynkowany fryz, pierwotnie poprowadzony też na południu. Dwuspadowy dach oparto na pięcioosiowym szczycie wschodnim, lekko cofniętym w stosunku do ściany pod nim, i dwóch półszczytach zachodnich. Schodkowy szczyt wschodni rozczłonkowano ustawionymi ukośnie filarkami przechodzącymi w sterczyny, pomiędzy którymi umieszczono ostrołucznie zamknięte blendy. Te ostatnie ułożono w układzie piramidalnym oraz zwieńczono małymi szczycikami.
Wieża została podzielona na trzy kondygnacje tynkowanymi fryzami i udekorowana blendami. O ile elewacje starszej, dolnej części wieży były surowe, to górne, XV-wieczne kondygnacje z każdej wolnej strony otrzymały po trzy ostrołucznie i półkoliście zamknięte blendy, przy czym tym umieszczonym najwyżej zdwojono zwieńczenia. W każdej płycinie najwyższej kondygnacji przebito wąski, lancetowaty otwór. W przyziemiu od zachodu osadzono bogato profilowany, ostrołukowy portal, wiodący do podwieżowej kruchty i dalej do nawy.
Stan obecny
Kościół zachował uzyskany w gotyku układ przestrzenny i bryłę, ale południowa kruchta została w okresie baroku przekształcona w otynkowaną kaplicę. Ponadto poszerzone i zmodernizowane zostały okna korpusu oraz zwieńczenie wieży z osobliwym pseudokrenelażem. Wnętrze kościoła pokryte jest stropem belkowym, prawdopodobnie XVIII-wiecznym, także wystrój pozostałej części kościoła jest nowożytny. Spośród pierwotnych, średniowiecznych elementów na uwagę zasługuje portal w przyziemiu wieży, elewacje jej górnych kondygnacji oraz szczyt wschodni.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Strasburg, red. J.Heise, Danzig 1891.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom XI, zeszyt 19, powiat wąbrzeski, red. T.Chrzanowski, M.Kornecki, Warszawa 1967.
Mroczko T., Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej, Warszawa 1980.