Historia
Zamek w Czarnym Borze (niem. Schwarzwaldau) powstał w pierwszej połowie XIV wieku, być może z inicjatywy księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II celem strzeżenia szlaku wiodącego do Czech. Musiał szybko przejść po władzę lennych poddanych, gdyż po raz pierwszy odnotowany został w źródłach pisanych w 1355 roku, jako jedna z warowni wobec których Bolko II podjął działania zbrojne (zdobyto wówczas również Cisy, Książ, Konradów i Radosno). Walki wiązały się zapewne z buntem miejscowych feudałów lub grabieżami jakie prowadzili z górskich rejonów księstwa.
Co najmniej do 1364 roku zamek pozostawał pod bezpośrednią zwierzchnością księcia, już jednak w 1371 roku stanowił własność niejakiego Witka Czecha z Rodova („Wittche Behem”), związanego z dworem Piastów ziębickich i świdnickich w latach 1329-1366. We wspomnianym 1371 roku we wsi Czarny Bór miało być pobierane cło przy przeprawie przez strumień Lask. Ponadto w tym samym roku Witek wystawił dokument, w którym przekazał zamek wraz z podległymi dobrami w dożywocie zamek swej żonie Jutcie. Kolejnym właścicielem Lubna był Sigismundus von Schwarzwaldau, syn Witka z Rodova. W 1390 roku, na wypadek bezpotomnej śmierci, Zygmunt zapisał swe dobra wraz z zamkiem w Czarnym Borze („das hous Swarczenwalde”) na rzecz Tammo von Lasan. Prawdopodobnie był wówczas w pełni sił lub wkrótce wyzdrowiał z czasowej niemocy, gdyż wzmiankowany był jako właściciel Czarnego Boru jeszcze w 1394 roku.
W pierwszej połowie XV wieku zamek znaleźć się miał w rękach husytów, co doprowadziło do odwetowej wyprawy mieszczan śląskich w 1437 roku i zniszczenia zamku. Kolejne zniszczenia, po których zamek nigdy już więcej nie został odbudowany, miały miejsce za rządów króla Władysława II Jagiellończyka w 1509 roku. I tym razem powodem oblężenia miała być przestępcza działalność właścicieli Czarnego Boru.
Architektura
Zamek wzniesiony został na terenie terasy zalewowej doliny potoku Lesk. Było to regularne założenie na rzucie zbliżonym do kwadratu o bokach długości około 23 metrów, z zabudowaniami przy kurtynach zachodniej i północnej oraz z cylindryczną wieżą ostatecznej obrony (bergfried) w narożniku południowo – wschodnim. Najniższa kondygnacja wieży miała formę wysokiego i ciasnego szybu, zapewne służącego jako cela lub spiżarnia. Nad nim na znacznej wysokości, prawdopodobnie drugiego piętra, usytuowane było wejście, pierwotnie dostępne po drabinie lub za pomocą kładki z korony sąsiedniego obwodowego muru obronnego. Wyższe kondygnacje wieży, wzorem innych budowli tego typu, mogły być przeznaczone dla straży oraz do celów obronnych. Całą warownię otaczały dwie nawodnione fosy i rozdzielający je ziemny wał. Po wschodniej stronie rdzenia zamku ulokowane było podzamcze, w obrębie którego funkcjonowała co najmniej jedna murowana budowla.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachował się kwadratowy nasyp ziemny, otoczony dwoma wciąż czytelnymi fosami przedzielonymi wałem. Od południa i zachodu do zamku wiodą dwie groble. Widoczne są relikty czworoboku murów obwodowych i położone w południowo – wschodnim narożniku pozostałości południowej połowy cylindrycznej wieży, zachowanej do 12 metrów wysokości. W jej pionowym przekroju widoczne jest okrągłe pomieszczenie w formie szybu i znajdujący się nad nim korytarz wejściowy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Boguszewicz A., Corona Silesiae. Zamki Piastów fürstenberskich na południowym pograniczu księstwa jaworskiego, świdnickiego i ziębickiego do połowy XIV wieku, Wrocław 2010.
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.