Historia
Kościół w Chichach (niem. Kunzendorf) zbudowany został w drugiej połowie XIII wieku. W przekazach pisanych wieś po raz pierwszy odnotowana została w 1300 roku („villa Chych”), natomiast sam kościół dopiero w 1399 roku. W XV wieku, jak wiele innych świątyń późnoromańskich i wczesnogotyckich, powiększono go o zakrystię i wieżę. Następnie na początku XVI wieku założone zostały późnogotyckie sklepienia w nawie i prezbiterium. Być może prace te wykonano z fundacji miejscowej rodziny von Nechern, która do 1593 roku dzierżyła miejscowe dobra. W 1614 roku dobudowane zostały dwie nowożytne kaplice, natomiast w trakcie remontu z 1714 roku przekształcono otwory okienne. Ostatnie większe prace remontowe prowadzono w latach 60-tych, 80-tych i 90-tych XX wieku.
Architektura
Kościół wzniesiono pomiędzy rzeką Szrotawką po stronie wschodniej a przebiegającym południkowo przez wieś traktem po stronie zachodniej. W XIII wieku uzyskał układ przestrzenny typowy dla budowli z przełomu romanizmu i gotyku. Składał się wówczas z prostokątnej w planie pojedynczej nawy o wymiarach wnętrza 16,8 x 10,1 metra oraz z niższego prezbiterium wielkości 9,7 x 7,3 metra. Prezbiterium po stronie wschodniej zamknięte zostało ścianą prostą. Obie części utworzono z grubych murów obwodowych, dzięki czemu nie było potrzeby ich wzmacniania przyporami. Utworzono je z kamieni narzutowych łączonych zaprawą wapienną.
U schyłku średniowiecza kościół powiększono o czworoboczną w planie wieżę, zbudowaną po zachodniej stronie nawy. W dolnych partiach do jej konstrukcji wykorzystano ścianę nawy, do której dostawiono trzy kolejne boki. Od zachodu mury wieży podparto dwoma uskokowymi, umieszczonymi pod skosem przyporami. Najwyższą, przeznaczoną na dzwony kondygnację oddzielono gzymsem kordonowym, najniższą, podsklepioną, przeznaczono na kruchtę. Ponadto pod koniec średniowiecza wzniesiono prostokątną zakrystię, dobudowaną do wschodniej ściany nawy oraz do północnej, pozbawionej okien ściany prezbiterium, przy czym nie osiągnęła ona jego długości. Być może wówczas też otoczono przykościelny cmentarz kamiennym murem z bramą od strony zachodniej, wyposażoną w ostrołucznie zamknięty przelot.
Wnętrze prezbiterium pierwotnie przykrywała drewniana kolebka, natomiast w nawie znajdował się płaski strop lub otwarta więźba dachowa. Na początku XVI wieku zastąpiono je późnogotyckimi sklepieniami sieciowymi, opartymi na dostawionych do ścian wzdłużnych półfilarach. Oryginalnie oświetlenie zapewniały wąskie, obustronnie rozglifione okna, umieszczone zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną od południa i wschodu. Wysokością zapewne wyróżniało się wschodnie okno prezbiterium, mające więcej miejsca ze względu na kolebkę. Wejście do nawy znajdowało się w ścianie południowej, bliżej narożnika zachodniego, a po wybudowaniu wieży również w ścianie zachodniej.
Stan obecny
Kościół zachował XIII-wieczny układ przestrzenny, powiększony o późnogotycką wieżę i zakrystię, a także dwie nowożytne kaplice. We wnętrzu nawy i prezbiterium przetrwały późnogotyckie sklepienia sieciowe. Co więcej na wyposażeniu znajdują się dwa późnogotyckie tryptyki (jeden w barokowej oprawie snycerskiej). Teren przykościelny otoczony jest kamiennym murem i furtą z ostrołucznym przejazdem, prawdopodobnie pochodzącym z XV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kowalski S., Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości B-G), Wrocław 1990.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.