Historia
Kościół w Bożnowie (niem. Eckersdorf) zbudowany został pod koniec XIII wieku, najpewniej w okolicach daty pierwszej znanej wzmianki o wsi, która odnotowana została w źródłach pisanych w 1291 roku, gdy książę Konrad głogowski sprzedał dochód z folwarku w Bożnowie. Już w 1296 roku kościół został bezpośrednio odnotowany w źródłach pisanych, kiedy to Konrad żagański nadał patronat nad nim opatowi klasztoru augustiańskiego w Żaganiu.
W XV wieku kościół powiększony został o zakrystię i wieżę z kruchtą w przyziemiu. W XVI wieku zasklepiona została nawa. W okresie baroku obniżono wnętrze prezbiterium i przesklepiono je nowożytną kolebką z lunetami, która przecięła wysokie okno wschodnie. Przepruto wówczas także nowe okna od południa, a jednocześnie zamurowano okno w północnej ścianie nawy. W XIX wieku obniżono szczyty nawy, a jej wnętrze nakryto nowym stropem. Ostatnia duża renowacja kościoła miała miejsce w 1973 roku, kiedy to odsłonięto okno wschodnie.
Architektura
Kościół wzniesiony został z kamieni narzutowych przy niewielkim dodatku cegieł w okiennych ościeżach, jako budowla orientowana względem stron świata, jednonawowa, z węższym prezbiterium po stronie wschodniej, zbudowanym na planie prostokąta o wymiarach wewnętrznych 10,15 x 6,35 metra. Nawa otrzymała kształt prostokąta długiego wewnątrz na 16,35 metra i szerokiego na 10,5 metra. Obie części kościoła przykryte zostały osobnymi dachami dwuspadowymi, tworząc typową dla XIII-wiecznego Śląska wiejską świątynię.
Wnętrze kościoła oświetlały niewielkie, szeroko rozglifione na zewnątrz i do środka okna o lancetowatych zwieńczeniach. Prawdopodobnie po dwa przepruto w północnej i południowej ścianie nawy, dwa w południowym murze prezbiterium i po jednym od północy i wschodu. To ostatnie jako, iż oświetlało ołtarz, wyróżniało się wielkością i wysokością. Wewnątrz nawę przykryto płaskim stropem, zaś prezbiterium drewnianą kolebką. Wejście do kościoła dość nietypowo prowadziło tylko od północy, po jednym ostrołukowym, uskokowym portalu do nawy i prezbiterium. Zapewne miało to związek z usytuowaniem kościoła względem pozostałych zabudowań wsi.
W okresie późnego średniowiecza po północnej stronie prezbiterium dobudowano czworoboczną wieżę (na styku murów prezbiterium i nawy) oraz zakrystię (zlicowaną ze wschodnią ścianę prezbiterium), przy czym musiano wówczas zamurować okno północne prezbiterium. Wieżę od północy wzmocniły dwie ukośnie ustawione przypory, natomiast nieduża zakrystia nie otrzymała z zewnątrz żadnych wzmocnień, pomimo założenia w dwóch przęsłach sklepień.
Stan obecny
Obecnie widoczny jest pierwotny układ murów obwodowych kościoła, zarówno XIII-wiecznej nawy z prezbiterium, jak i późnogotyckiej wieży z zakrystią. Zachowała się także arkada tęczy, wschodnie okno prezbiterium i okno prezbiterium od strony północnej (przysłonięte zakrystią), natomiast pozostałe zostały powiększone i zmodernizowane. Podwyższona została w okresie nowożytnym i zwieńczona nowym hełmem wieża. Wtórnym elementem są cztery zachodnie przypory, nowożytne jest również sklepienie w prezbiterium i strop w nawie. Kościół, obecnie pod wezwaniem Zwiastowania NMP, wciąż pełni funkcje liturgiczne. Elementem jego wyposażenia jest zachowana gotycka chrzcielnica.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kowalski S., Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości B-G), Wrocław 1990.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.