Historia
Miasto Bartoszyce (Bartenstein) powstało z osady rozwijającej się przy zamku wzniesionym przez Krzyżaków w 1240 roku, na terenach zamieszkałych przez pruskie plemię Bartów. W 1326 roku otrzymało przywilej lokacyjny, powtórzony następnie w 1332 roku. Szybki rozwój spowodował wybudowanie około 1359 roku murów obronnych, z których do dnia dzisiejszego najokazalszą pozostałością jest wieża bramy Lidzbarskiej. Choć jej najniższe partie pochodzą z tego okresu to do obecnej wysokości została nadbudowana w 1468 roku.
Pierwszą poważną próbę obwarowania bartoszyckie przeszły w trakcie wojny trzynastoletniej. Mieszczanie opowiedzieli się na jej początku po stronie króla polskiego, w związku z czym Krzyżacy przez cztery lata dążyli do odbicia miasta. W 1458 roku nie powiódł im się atak na miasto, szturm został skutecznie odparty.
Architektura
Obwarowania bartoszyckie założono na planie zbliżonym do owalu. Zostały zbudowane z cegły na fundamencie z kamieni polnych o grubości do 90 cm. Ich wysokość przekraczała 4 metry. Zwieńczone były krenelażem, posiadały także nadwieszany, drewniany chodnik dla obrońców.
Mur obronny wzmacniało przynajmniej sześć baszt, nierównomiernie rozmieszczonych w obwodzie murów. Miały one formę półcylindrycznych i trójbocznych wykuszy, otwartych od strony miasta. Zewnętrzną strefę obrony stanowił system fos, utworzony poprzez przekopanie trzech stawów, zasilanych wodami rzeki Łyny.
Do miasta prowadziły trzy bramy: Lidzbarska od strony południowej, Królewiecka od strony zachodniej i Młyńska od strony wschodniej. Brama Młyńska i Królewiecka posiadały przedbramia wzmocnione cylindrycznymi wieżami, połączonymi poprzez szyje z właściwymi wieżami bramnymi. Brama Lidzbarska została wzniesiona z cegły w stylu gotyckim, jako budowla czterokondygnacyjna na rzucie prostokąta. W jej dolnej kondygnacji przebito ostrołukowy przejazd, od dawnego przedpola poprzedzony wnęką na bronę. W fasadzie od strony zewnętrznej umieszczono symetrycznie rozmieszczone, małe okna. Ozdobą budowli są bielone fryzy, rzędy blend oraz wysokie późnogotyckie szczyty schodkowe, również dekorowane blendami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Czubiel L., Domagała T., Zabytkowe ośrodki miejskie Warmii i Mazur, Olsztyn 1969.
Sypek A., Sypek R., Zamki i obiekty warowne Warmii i Mazur, Warszawa 2008.