Tukums – zamek zakonny Tuckum

Historia

   Tereny wokół Tukums dostały się pod panowanie krzyżackie w 1253 roku, nie wiadomo jednak dokładnie kiedy zakon postanowił wznieść zamek. Jakaś forma obronnego spichlerza mogła powstać jeszcze w trzeciej ćwierci XIII wieku, lecz pierwsza niebezpośrednia informacja o warowni Tuckum pochodzi dopiero z listu mistrza inflanckiego datowanego na 1381 rok. Bezpośrednio zamek pojawił się na spisie krzyżackich warowni dopiero w 1411 roku. Należał on wówczas do dóbr bezpośrednio podległych mistrzom inflanckim, miał zatem niewielkie znaczenie militarne, a stanowił raczej zaplecze ekonomiczne mistrzów krajowych Inflant.
   W drugiej połowie XV wieku zamek doznał poważnych zniszczeń w trakcie wojny między zakonem a Rygą. W 1483 roku tereny wokół Tuckum zostały spalone przez wojska mieszczan ryskich, które pobiwszy zakonników w pobliżu swego miasta, dokonały kilku dalszych wypraw łupieżczych. Przed 1488 rokiem zamek odrestaurowano, na co wskazuje dokonana wówczas inwentaryzacja.
   Po upadku i sekularyzacji inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego zamek należał do Księstwa Kurlandii i Semigalii. Nie uniknął zniszczeń w czasie licznych wojen polsko – szwedzkich z pierwszej połowy XVII wieku, lecz zawsze był potem odbudowywany. Dopiero w czasie wielkiej wojny północnej, w okresie znacznego zubożenia i wyludnienia okolicznych ziem, zamek opuszczono i w większości rozebrano.

Architektura

   Zamek składał się z pojedynczego prostokątnego dziedzińca i muru obronnego o wymiarach 51х40 metrów z podłużnym, około 10 metrowej szerokości budynkiem po stronie zachodniej i co najmniej jednej wieży lub budynku o formie zbliżonej do wieży w północno – zachodnim narożniku. Pierwotna wysokość murów zamku wynosiła około 7,5 metra. Wieża wzniesiona została na planie kwadratu o bokach długości 11,5 x 11,5 metra ze ścianami grubości 1,6 metra.
   Zamek posiadał relatywnie słabe obwarowania i niezbyt rozbudowaną zabudowę mieszkalno – reprezentacyjną. Charakteryzował się natomiast obszernym dziedzińcem, typowym dla tzw. zamków popasowych, na którym schronienia szukać mogły wozy kupieckie, zaopatrzeniowe i oddziały wojskowe, oraz na którym pomieścić można było drewniane lub szachulcowe zaplecze gospodarcze.

Stan obecny

   Obecnie jedyną znaczącą pozostałością zamku jest przebudowana, trójkondygnacyjna wieża, a większość terenu warowni zajmuje zabudowa nowożytnego miasta. W wieży mieści się lokalne muzeum historyczne.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.