Trikāta – zamek zakonny Trikaten

Historia

   Dokładna data powstania zamku nie została udokumentowana w przekazach historycznych, zapisano jedynie, iż w 1283 roku mistrz zakonny Willekin von Endor ufundował w osadzie kościół. Przypuszczalnie zamek Trikaten zbudowany został nieco wcześniej, jeszcze w drugiej połowie XIII wieku, ale pierwotnie zapewne w konstrukcji drewnianej. W źródłach średniowiecznych pojawił się dopiero w 1429 roku, choć jego forma architektoniczna pozwalałaby przypuszczać, iż kamienne obwarowania na miejscu wcześniejszych drewniano – ziemnych, mogły powstać pod koniec XIII stulecia, a w XIV wieku były podwyższane.
   Zamek był jedną z kilku warowni stanowiących ekonomiczne zaplecze komturii wendeńskiej. Z racji niezbyt dużej wagi nie pojawiał się zbyt często w średniowiecznych przekazach. Podobnie jak większość inflanckich zamków, także Trikaten został zniszczony przez moskiewskie wojska Iwana Groźnego w drugiej połowie XVI wieku. Po krótkim panowaniu Rzeczypospolitej, został zajęty przez Szwedów i ostatecznie zniszczony w czasie wojny z Rosją na początku XVIII stulecia.

Architektura

   Zamek zbudowany został po północnej stronie rzeki Abuls. Jego układ zdeterminowany był przez kształt wzgórza, którego wysokie i strome zbocza zapewniały dobrą ochronę. Jedynie od północy teren zamku połączony był z sąsiednim wysokim terenem i musiał zostać odcięty przekopem, przed którym usytuowano rozległe, nieregularne w planie podzamcze. Dodatkową, zewnętrzną ochronę zapewniała od zachodu i południa wspomniana powyżej rzeka, a od wschodu jezioro.
   Obrona zamku górnego oparta była na kamiennym murze obronnym, krótkimi prostymi odcinkami poprowadzonym z trzech stron wzdłuż krawędzi stoków, a na północy tuż przed przekopem. Wewnątrz obwodu
zabudowę umieszczono przy kurtynach murów, zwłaszcza po stronie północno – zachodniej i południowo – wschodniej. Część z budynków mogła być konstrukcji drewnianej lub szachulcowej na kamiennej podmurówce. Zamek prawdopodobnie przez pierwszy, a być może cały okres funkcjonowania pozostawał budowlą bezwieżową.
   Pod koniec średniowiecza w północno – wschodnim narożniku zamku górnego, na styku z podzamczem, wzniesiona została budowla z zaoblonym północnym czołem. Przypuszczalnie był to rodzaj barbakanu przez który wiódł wjazd do zamku górnego, lub ewentualnie wieża bądź basteja flankująca ową bramę. Z racji późnego czasu powstania dzieło wyposażone było w otwory strzelecki dla broni palnej.

Stan obecny

   Do czasów współczesnych przetrwały jedynie kilku i kilkunasto metrowej długości fragmenty murów obronnych oraz część podstawy późnogotyckiego przedbramia, czy też wieży. Obecnie na terenie zamku znajduje się park i niewielka scena, na której organizowane są imprezy kulturalne.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Herrmann C., Burgen in Livland, Petersberg 2023.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.