Historia
Pierwszy komtur Segewold, Gerfried Wrideke, pojawił się w źródłach historycznych w 1231 roku. Zamek był więc jedną z najstarszych warowni krzyżowych, powstałą jeszcze przed inkorporacją Zakonu Kawalerów Mieczowych do zakonu krzyżackiego w 1237 roku. Gerfried Wrideke był także jednym z nielicznych którzy nie zginęli podczas bitwy pod Szawlami i już jako członek zakonu krzyżackiego odzyskał tytuł komtura Segewold. W kolejnych latach zamek został wybrany na siedzibę marszałka krajowego Inflant, który był odpowiedzialny za kwestie militarne inflanckiej gałęzi zakonu, nadzorował stan obwarowań, wyposażenie wojsk oraz zakonne stajnie. W związku ze wzrostem znaczenia zamek rozbudowano, nadając mu cechy konwentualne.
Koniec świetności zamku nadszedł wraz z wojną inflancką i najazdem wojsk Iwana Groźnego w drugiej połowie XVI wieku, kiedy to Segewold dwukrotnie uległ podpaleniom. W kolejnych latach pod panowaniem polsko – litewskim, zamek dodatkowo ucierpiał w czasie licznych wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją i utracił ostatecznie znaczenie militarne.
Architektura
Pierwsze obwarowania Segewold z drugiej ćwierci XIII wieku ograniczały się do pojedynczego, kamiennego muru obronnego o czworobocznym, regularnym planie i wewnętrznych, drewnianych zabudowań. Następnie wzniesiono budynek o kształcie prostokąta i 3 metrowej grubości ścianach. Posiadał on dużą piwnicę o wymiarach 10 x 9,5 metra z kolumną pośrodku, podtrzymującą sklepienie.
W wyniku kolejnego etapu z końca XIII i początku XIV wieku, powstały trzy skrzydła wokół dziedzińca, mierzące łącznie około 40 x 45 metrów, z których północne i zachodnie mieściły najważniejsze wymagane regułą zakonną pomieszczenia. Komunikację pomiędzy nimi zapewniał zewnętrzny krużganek na dziedzińcu. Kaplica zamkowa umieszczona została na pierwszym piętrze skrzydła zachodniego, tak że jej ołtarz zorientowany był na południe a nie na wschód, a pozbawiona kątów prostych ściana południowa, położona od strony głównego wjazdu na zamek, stanowiła reprezentacyjną stronę Segewold, podkreśloną przez wielkie, gotyckie okno i wyjątkowy, wyżłobiony w grubości muru krzyż.
Na plan zamku z pewnością wpływ miało ukształtowanie terenu i z tego powodu zamek górny posiadał jedynie dwu, a nie czteroskrzydłową zabudowę wewnętrzną. Główny dziedziniec położony był zbyt blisko południowo – wschodniego zbocza wzniesienia, by można było wznieść tam ciężkie budynki klasztorne. Skrzydło południowe posiadało być może jedynie lekką zabudowę drewnianą o charakterze gospodarczym. Ten słaby punkt obrony wzmocniony został pojedynczą wieżą i zewnętrznym murem obronnym tworzącym zwinger od strony południowej i wschodniej.
Od strony zachodniej i częściowo północnej zamek górny osłaniało przedzamcze o wymiarach około 110 x 80 metrów, którego kształt także podyktowany był terenem wzgórza zamkowego. Przedzamcze to posiadało przynajmniej trzy wieże, z których wyróżniała się potężna południowa wieża brama. W rzucie stanowiła ona kwadrat o wymiarach 10,5 x 10 metrów, posiadała portal o szerokości 3,2 metra oraz szeroki na 7 metrów przejazd bramny. Ostatnim elementem obwarowań było rozległe przedzamcze południowe (160 x 150 metrów) o nieznanym do końca rozplanowaniu. Wiadomo jedynie że oddzielone było fosą i posiadało co najmniej jedną wieżę.
Stan obecny
Obecnie zamek jest jedną z lepiej zachowanych warowni zakonnych na Łotwie. Przetrwała m.in. potężna brama prowadząca na przedzamcze oraz częściowo skrzydło zachodnie zamku górnego z południową fasadą kaplicy zamkowej. Niestety w ostatnim czasie mur obronny pomiędzy tymi dwoma elementami został nadbudowany dziwną, ahistoryczną konstrukcją niszczącą całkowicie wygląd ruin. Pozostaje się jedynie cieszyć iż wykonano ją z drewna, a nie ze szkła i betonu, jak to ma miejsce przy okazji innych zabytków, np w Polsce czy Hiszpanii i mieć nadzieje że zostanie kiedyś rozebrana.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Alttoa K., Bergholde-Wolf A., Dirveiks I., Grosmane E., Herrmann C., Kadakas V., Ose J., Randla A., Mittelalterlichen Baukunst in Livland (Estland und Lettland). Die Architektur einer historischen Grenzregion im Nordosten Europas, Berlin 2017.
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.