Historia
Kościół św. Jana został zbudowany na miejscu średniowiecznego dworu biskupa ryskiego Alberta. W 1234 roku biskup Mikołaj odsprzedał posiadłość dominikanom, którzy w tym miejscu wybudowali klasztor, a przed 1297 dawną kaplicę dworu biskupiego przebudowali na kościół (w tamtym roku został on po raz pierwszy wspomniany w źródłach pisanych). Był on katolicką świątynią do czasów reformacji, do 1523 roku. Jedynie w XV wieku, w czasie walk pomiędzy miastem a zakonem krzyżackim, służył za skład broni przeniesionej z bombardowanego zamku. Być może został wówczas uszkodzony, gdyż u schyłku średniowiecza dokonano jego gruntownej przebudowy. Po 1523 roku kościół należał do kupca, który przekształcił go w stajnię. W 1582 roku, po zajęciu Rygi przez polskiego króla Stefana Batorego, świątynię przekazano protestantom, przy okazji przeprowadzając jej remont i budując nowe prezbiterium. Kościół poważnie ucierpiał podczas wielkiego pożaru Rygi w 1677 roku, następnie w czasie wojen napoleońskich i po raz ostatni w trakcie drugiej wojny światowej.
Architektura
Kościół wzniesiono jako budowlą ceglaną posadowioną na kamiennym cokole, jednonawową o szerokości 12 metrów i wysokości 19 metrów, zbudowaną na planie wydłużonego czworoboku, którego jednak środkowa oś w części zachodniej skierowana została na południowy – zachód wykazując wyraźne załamanie. Kształt pierwotnego prezbiterium nie jest znany, przypuszczać jedynie można, iż wzorem innym kościołów klasztorów żebraczych był on mocno wydłużony i najpewniej zakończony ścianą prostą.
Z zewnątrz zachodnią fasadę ozdobił gotycki szczyt, schodkowo – sterczynowy, nawiązujący do budownictwa krzyżackiego z rejonu Prus. Przypory kościoła zostały wciągnięte do środka, dzięki czemu elewacje pozostały gładkie, porozdzielane jedynie dużymi ostrołukowymi oknami w elewacji południowej, po jednym na każde z czterech przęseł.
W środku pomiędzy masywnymi przyporami umieszczono wąskie kaplice zwieńczone sklepieniami gwiaździstymi, przy czym te po stronie północnej podzielone zostały na dwie kondygnacje, a górne otrzymały sklepienia żebrowe. Przestrzeń nawy zwieńczono na przełomie XV i XVI wieku wspaniałym sklepieniem sieciowym.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Alttoa K., Bergholde-Wolf A., Dirveiks I., Grosmane E., Herrmann C., Kadakas V., Ose J., Randla A., Mittelalterlichen Baukunst in Livland (Estland und Lettland). Die Architektur einer historischen Grenzregion im Nordosten Europas, Berlin 2017.