Historia
Pierwszy zamek w Piltene, czyli w języku polskim w Piltyniu, został wzniesiony około 1295 roku przez biskupów kurlandzkich. Początkowo rezydencje biskupie wzniesiono w Kłajpedzie i Hasenpot, szybko jednak okazało się że tereny te długo nie będą jeszcze bezpieczne, wobec czego biskupi, szukając lepszego źródła rozwoju, przenieśli się właśnie do Piltene nad Windawą. Zamek był największym i najbogatszym z warowni biskupstwa, siłę jego obwarowań potwierdziło co najmniej dwukrotne odparcie najazdów litewskich: w 1309 i 1329 roku. Rolę głównej siedziby pełnił aż do 1583 roku, kiedy to na zamku umarł duński książę Magnus, noszący tytuł biskupa Kurlandii. Później zamek wraz z miastem stanowił półautonomiczny region, który nie wszedł w skład nowo powstałego Księstwa Kurlandii, lecz bezpośrednio podlegał Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Do jego upadku doprowadziły wojny polsko-szwedzkie z XVII wieku. Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku miasto zostało zajęte przez Rosjan i już wtedy zamek był jedynie ruiną. Dodatkowo w 1750 posłużył za źródło materiału budowlanego dla miasta.
Architektura
Zamek biskupi w Piltene architektonicznie odpowiadał wymogom krzyżackiego modelu zamku konwentualnego. Było to założenie dwuczłonowe, składające się z obszernego podzamcza i zamku górnego na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 40×50 metrów. Jego wszystkie cztery boki były zabudowane. Najważniejsze pomieszczenia znajdowały się na pierwszym piętrze: kaplica, oraz obszerna sala reprezentacyjna będąca zapewne refektarzem w której miały znajdować się wizerunki wszystkich dotychczasowych biskupów kurlandzkich. Nie było jedynie dormitorium i infirmerii, jako że zamek nie był siedzibą konwentu. Komunikację pomiędzy pomieszczeniami zapewniał murowany krużganek usytuowany na wewnętrznym dziedzińcu.
Obronę przedzamcza zapewniały dwie cylindryczne wieże dostosowane do użycia broni palnej. Szczególnie imponująca była wieża wschodnia o średnicy 14,2 metra, którą umieszczono w długości muru, a nie w narożu, co było rozwiązaniem dość rzadkim. Druga mniejsza, także okrągła wieża o średnicy 8,6 metra, znajdowała się w narożniku południowo – zachodnim. Ze względu na stan zachowania trudno określić, ile mniejszych wież posiadał zamek górny. Główna brama wjazdowa znajdowała się po stronie południowej, prawdopodobnie w pobliżu dwóch baszt czworobocznych. Całość założenia otaczała nawodniona fosa o głębokości 3 metrów, której szerokość miała od 5 do 30 metrów.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się jedynie ruiny dwóch wież cylindrycznych oraz relikty murów zamku wysokiego. Z powodu przesunięcia koryta rzeki Windawy ruiny znajdują się obecnie nad brzegiem jeziora. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.