Historia
Początki Grobiņa sięgały VIII wieku, kiedy to na jego terenie funkcjonowała skandynawska osada handlowa, a następnie gród pogańskich Kurów. W 1254 roku, na mocy dokumentu dzielącego Kurlandię między zakon krzyżacki, a poszczególne biskupstwa, okoliczne tereny przypadły zakonowi, jednak przez długi okres Krzyżacy nie byli w stanie ich sobie na stałe podporządkować. Dopiero w trzeciej lub czwartej dekadzie XIV wieku rozpoczęto wznoszenie murowanej warowni Grobin. Prace budowlane miały być prowadzone z inicjatywy mistrza Goswina von Herike. W 1428 roku pojawił się w źródłach pisanych pierwszy znany z imienia wójt krzyżacki, Goswin von Ascheberg. Ostatnim wójtem był natomiast urzędujący na zamku około 1560 roku Klaus von Streithorst.
Po sekularyzacji inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego, zamek wraz z całym regionem wszedł w skład Księstwa Kurlandii i Semigalii, zależnego od Rzeczpospolitej. Był on wówczas kilkukrotnie przebudowywany i adoptowany na szlachecką rezydencję mieszkalną. W XVII wieku dodatkowo został wzmocniony bastionami artyleryjskimi. Jego zniszczenie przyniosła wielka wojna północna na początku XVIII wieku, choć jeszcze do końca XVIII wieku służył celom administracyjnym. W 1794 roku zamek spustoszyli polscy powstańcy. Po ostatecznym opuszczeniu pomieszczeń w latach 20-tych XIX wieku, zamek nie był już odbudowywany. Częściową restaurację jego fragmentów przeprowadzono dopiero w latach 70-tych XX wieku.
Architektura
Zamek usytuowano na niezbyt wysokim wzgórzu, lekko górującym nad położonym na południowym – zachodzie jeziorem. Posiadał on tylko jeden, otoczony murem obronnym obszerny dziedziniec, posiadający regularny kształt wielkości około 58 x 34/38 metrów, wydłużony na osi północ – południe. Zamek nie miał obronnego przedzamcza lub było ono wykonane w całości w konstrukcji drewnianej. Ewentualnie miało formę otwartej osady bez fortyfikacji.
Głównym i najokazalszym budynkiem zamku był murowany dom południowy, zajmujący całą szerokość dziedzińca, którego trzy ściany stanowiły część obwodu obronnego zamku. Posiadał typowy dla średniowiecza trójprzestrzenny podział na ułożone w jednym trakcie pomieszczenia. Na piętrze mieścił od wschodu kaplicę, dalej refektarz z latryną osadzoną w grubości muru obwodowego oraz mieszkalną komnatę prywatną. Przyziemie zapewne wzorem innych budowli tego typu pełniło funkcje gospodarcze i pomocnicze, z pomieszczeniami przeznaczonymi na kuchnię, spiżarnię i inne tego rodzaju wnętrza. Przykryte dwuspadowym dachem poddasze mogło być wykorzystywane do celów obronnych i jako dodatkowa przestrzeń magazynowa.
Dziedziniec zamku prawdopodobnie był zastawiony przy murze obronnym od północy i wschodu, a także częściowo od zachodu, gdzie przylegały w większości drewniane zabudowania, niskie, o przeznaczeniu gospodarczym. Przynajmniej część budynków i murów zamku wyposażona była w biegnący górą drewniany ganek dla obrońców. Brama zamkowa, umieszczona w czworobocznej wieży, znajdowała się prawdopodobnie w połowie długości zachodniego muru, choć nie oznaczono jej na XVII-wiecznym rysunku zamku. Część założenia nie sąsiadująca z jeziorem otoczona była nawodnioną fosą, przez którą najpewniej przerzucany był zwodzony most.
Stan obecny
Do dzisiaj przetrwała większość zewnętrznych ścian głównego południowego skrzydła zamku i mniejsze fragmenty z północnego i wschodniego. Wszystkie z nich posiadają niestety nowożytne otwory po oknach, zniekształcające w dużym stopniu wygląd pierwotnej budowli. Teren ruin jest popularnym miejscem wypoczynkowym, organizowane są tam także liczne imprezy plenerowe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Herrmann C., Burgen in Livland, Petersberg 2023.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.