Historia
Pierwsza informacja źródłowa o Doblen pochodzi z 1254 roku, kiedy to został on przyznany Krzyżakom na mocy ugody dzielącej tereny południowej Łotwy między zakon a poszczególne biskupstwa. Wtedy były to jeszcze drewniano – ziemne umocnienia wzniesione przez pogańskich Bałtów, prawdopodobnie będące jeszcze poza realną władzą zakonu, gdyż między 1279 a 1289 toczyły się tu zacięte walki, w trakcie których krzyżowcy bezskutecznie oblegali Doblen. Dopiero na początku ostatniej dekady XIII wieku pogańska załoga opuściła gród i udała się na Litwę.
Dokładna data rozpoczęcia budowy murowanego zamku nie jest znana, jednak podstawowe prace ukończono najpóźniej w 1376 roku, kiedy to w źródłach pojawia się pierwszy komtur Doblen, Dietrich Holtey. Komturia funkcjonowała nieprzerwanie aż do 1562 roku, choć już w XV wieku nie posiadała wymaganej regułą liczby 12 braci zakonnych. Po sekularyzacji inflanckiej gałęzi zakonu doszło do sporu między ostatnim komturem Mathiasem von der Recke, a Gotthardem Kettlerem, w wyniku którego zamek po kilku latach stał się własnością tego ostatniego. Następnie Doblen weszło w skład Księstwa Kurlandii i Semigalii. Jeszcze na początku XVII wieku zamek był rozbudowywany, a osada przyzamkowa rozwijała się. Do upadku miasta i warowni doprowadziły dopiero wojny polsko – szwedzkie, w czasie których w 1625, 1658 i 1701 Doblen zajmowali Szwedzi, a po ostatnim najeździe ludność zdziesiątkowała zaraza. Od połowy XVIII wieku zamek pozostawał w ruinie.
Architektura
Zamek wzniesiono na wzgórzu, na wysokim, zachodnim brzegu rzeki Bērze. Chroniony był wysokimi skarpami z trzech stron, jedynie od południa potrzeba było wykonać poprzeczny przekop. Posiadał on nietypowy jak na warownie krzyżackie nieregularny, obszerny, otoczony murem dziedziniec, uformowany asymetrycznie zapewne z powodu kształtu wzgórza jak i wcześniejszych drewniano – ziemnych fortyfikacji. Na przestrzeni 180 metrów długości zwężał się on w stronę północną z 94 do 18,5 metra, gdzie na samym cyplu, w narożniku usytuowano zamek górny.
Główne, reprezentacyjne pomieszczenia zamku górnego (32 x 18,5 x 37 metrów) znajdowały się w skrzydle południowym (33,6 x 11 metrów), którego masywna konstrukcja zabezpieczała niewielki dziedziniec siedziby konwentu. Skrzydło południowe posiadało mury grube aż na 2 metry i wystawało o około 6 metrów poza linię murów zamku górnego na wschodzie. Umieszczono w nim piwnice, zapewne o przeznaczeniu magazynowym oraz parter i pierwsze piętro dzielone na każdej kondygnacji na dwa pomieszczenia: większe trójprzęsłowe o wymiarach 22×7 metra i mniejsze dwuprzęsłowe posiadające 4×9 metra. Na parterze w większej sali ulokowano kaplicę, przykrytą niezachowanym gotyckim sklepieniem gwiaździstym. Ponadto na zamku górnym istniały wymagane przez regułę zakonną refektarz i dormitorium. Ciekawym elementem były stosunkowo rzadkie w tym rejonie, a częstsze w Prusach, niewielkie wieżyczki, osadzone w narożnikach skrzydła południowego.
Położone na południe od zamku górnego przedzamcze z ciągiem budynków przy kurtynie wschodniej, pełniło funkcje gospodarcze. Wjazd na jego teren znajdował się w pobliżu narożnika południowo – zachodniego oraz po stronie zachodniej w pobliżu załamania muru obronnego, wypełnionego od strony dziedzińca wieżą o czworobocznej podstawie przechodzącej u góry w część cylindryczną.
Stan obecny
Obecnie ruiny stanowią jeden z ważniejszych średniowiecznych zabytków południowo – wschodniej Łotwy. Do dnia dzisiejszego przetrwało zrujnowane, główne, południowe skrzydło zamku górnego, mury obronne na prawie całej długości, oraz częściowo wschodni budynek przedzamcza, niestety bez podziałów wewnętrznych. Podobno planowana jest odbudowa sklepienia kaplicy zamkowej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Alttoa K., Bergholde-Wolf A., Dirveiks I., Grosmane E., Herrmann C., Kadakas V., Ose J., Randla A., Mittelalterlichen Baukunst in Livland (Estland und Lettland). Die Architektur einer historischen Grenzregion im Nordosten Europas, Berlin 2017.
Borowski T., Miasta, zamki i klasztory. Inflanty, Warszawa 2010.
Tuulse A., Die Burgen in Estland und Lettland, Dorpat 1942.