Historia
Dobra Ballyallinan (gael. Baile Uí Aillionain) przypuszczalnie należały pierwotnie do rodu O’Hallinan, od którego uzyskały nazwę i który pod koniec XV wieku lub na początku XVI wieku ufundował wieżę mieszkalną. W 1569 roku Ballyallinan jako własność Roryego MacSheehy zajęte zostało przez Anglików, lecz już w 1580 roku wieża miała ponownie znajdować się w rękach klanu MacSheehy, najemników (gallowglass) earlów Desmond, którzy uzyskali przebaczenie od królowej Elżbiety za udział w buncie Desmonda. Na początku XVII wieku Ballyallinan zająć miał Dermont O’Connor, lecz wkrótce sam został oblężony w tamtejszej wieży przez swych przeciwników i zmuszony do kapitulacji. W kolejnych latach pierwszej połowy XVII wieku wieża kilkukrotnie zmieniała właścicieli, aż w 1655 roku ponownie odnotowana została jako własność rodziny Sheehy, a konkretnie wdowy Ellen Butler. W późniejszych latach była oddawana w dzierżawę, aż do porzucenia, które miało miejsce najdalej w XVIII stuleciu.
Architektura
Wieżę mieszkalną Ballyallinan utworzono na planie prostokąta długości 13 metrów i szerokości 9,3 metra, posiadała więc dość znaczne rozmiary jak na ten typ budowli. Wzniesiono ją ze średniej wielkości kamienia łamanego, opracowanego od strony lica i układanego w miarę regularne warstwy, przy wykorzystaniu większych i dokładniej obrobionych kwadr w narożnikach oraz przy detalach architektonicznych. Na poziomie piątej kondygnacji we wschodnim i zachodnim narożniku wieży nadwieszono prostokątne wykusze, umieszczone w ten sposób, iż zabezpieczały każą z elewacji budynku. Kolejny wykusz osadzono na przedpiersiu wieży, bezpośrednio nad portalem wejściowym.
Zewnętrzne elewacje wieży porozdzielane zostały otworami strzeleckimi i okiennymi, rozmieszczonymi w nieregularny i niesymetryczny, typowy dla średniowiecza sposób. Najmniejsze otwory w postaci rozglifionych do wnętrza szczelin umieszczono na najniższych kondygnacjach oraz w osi klatki schodowej. Nieco większe okna o zamknięciach w postaci tzw. oślich grzbietów utworzone zostały na najwyższych piętrach. W narożnych wykuszach przepruto drobne czworoboczne otwory, raczej o funkcji strażniczej niż strzeleckiej (do obrony służyły otwory machikułowe pomiędzy konsolami). Piątą kondygnację oddzielono prostym gzymsem, poprowadzonym tuż ponad daszkami narożnych wykuszy. Portal wejściowy umieszczono na poziomie gruntu po stronie północnej, gdzie pierwotnie funkcjonować mógł dziedziniec.
Wnętrze wieży podzielone zostało na sześć kondygnacji, z których nad drugą i czwartą w głównych pomieszczeniach założono sklepienie, a nad pozostałymi drewniane stropy. Komunikację pomiędzy nimi zapewniała spiralna klatka schodowa, utworzona w grubości muru północno – wschodniego narożnika, dostępna z korytarzowego przedsionka. Piętra podzielone były na główne komnaty w części zachodniej budynku oraz pomocnicze podsklepione komory w partii wschodniej. Przyziemie tradycyjnie pełniło funkcje gospodarczo – magazynowe, było bowiem najsłabiej oświetlone rozglifionymi do wnętrza otworami szczelinowymi. Podobną funkcję mogło też pełnić pierwsze piętro. Dopiero na trzeciej kondygnacji znajdował się kominek, pozwalający na funkcjonowanie komnaty mieszkalnej.
Stan obecny
Wieża zachowała do dnia dzisiejszego mury obwodowe do wysokości przedpiersia, ale znajdują się one w bardzo złym stanie, z licznymi pęknięciami i dużymi wyrwami zagrażającymi stabilności konstrukcji. Przetrwał jeden z narożnych wykuszy oraz kilka szczelinowych otworów okiennych. Po dwóch kolejnych wykuszach pozostały wsporniki. Jako, że zabytek znajduje się na terenie prywatnego gospodarstwa rolnego, otoczony jest współczesnymi i nowożytnymi zabudowaniami gospodarczymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Dowd J., Round About the County of Limerick, Limerick 1896.
Salter M., The castles of North Munster, Malvern 2004.
Westropp T.J., The Ancient Castles of the County of Limerick (Western Baronies), „Proceedings of the Royal Irish Academy: Archaeology, Culture, History, Literature”, Vol. 26, 1906/1907.