Historia
Wieża w Ballinafad zbudowana została po 1590 roku, z inicjatywy kapitana St John Barbe, który po zakończeniu prac obsadził ją garnizonem dziesięciu zbrojnych pod wodzą konstabla, w celu ochrony ważnego szlaku z Boyle na południu do Sligo na północy, poprzez górzysty teren Curlew. Już w 1595 roku budowla miała zostać uszkodzona przez Hugh O’Donnella i jego irlandzkich powstańców. St John Barbe odbudował Ballinafad i zamieszkiwał w wieży aż do swej śmierci w 1628 roku. Jego następca, Henry Fletcher, również osadził w wieży zbrojny garnizon. W 1641 roku stawił on opór siłom irlandzkich konfederatów, lecz obrońcy musieli się poddać z powodu braku wody. Po raz kolejny wieża zdobyta została w 1642 roku. Wraz z klęską sił irlandzkich w 1652 roku, przeszła pod kontrolę Williama Taafe, który miał zapewniać bezpieczeństwo angielskim osadnikom. Wieża w Ballinafad wykorzystywana była do końca XVII wieku. Prawdopodbnie porzucona została po 1680 roku.
Architektura
Wieża pomimo późnej daty powstania, wyraźnie wzorowana była na donżonach z okresu pełnego średniowiecza (np. zamek w Carlow). Na niewysokim wzgórzu, ponad osadą i przeprawą przez rzekę, wybudowano prostokątny w planie korpus o wymiarach 10,6 x 8 metrów, z dłuższymi bokami rozmieszczonymi na linii południowy – zachód, północy – wschód, do którego czterech narożników dostawiono masywne, w trzech czwartych cylindryczne baszty. Każda z nich uzyskała około 6 metrów średnicy i została silnie wysunięta przed mury centralnego korpusu, dzięki czemu mogła pełnić funkcje flankujące, zwłaszcza w stosunku do głównego wejścia. Środkowy korpus wieży posiadał wysokość trzech kondygnacji i był równy wysokością z narożnymi basztami.
W narożnych basztach porozmieszczano rozglifione do wnętrza otwory strzeleckie, dostępne z czworobocznych pomieszczeń. Tylko w jednej z baszt, zachodniej, wnętrze utworzono koliste, zapewne ze względu na znajdującą się w niej drewnianą klatkę schodową. Obronę baszt zapewniały również nadwieszane na parach kamiennych konsol wykusze, umieszczane na poziomie najwyższego piętra. Ewentualnie mogły one pełnić też rolę latryn, bowiem w basztach z czworobocznymi wnętrzami znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, ogrzewane kominkami i oświetlane większymi czworobocznymi oknami.
Główne pomieszczenia mieszkalne musiały się znajdować w środkowym, korpusie. Jego zwieńczeniem, podobnie jak baszt, był anachroniczny już wówczas krenelaż. Wnętrza centralnej części również były ogrzewane co najmniej jednym kominkiem i oświetlane dość dużymi czworobocznymi oknami. Podobnie jak w basztach, kondygnacje korpusu rozdzielone były drewnianymi, płaskimi stropami. Wejście znajdowało się w prostym portalu po stronie północno – zachodniej, na poziomie gruntu. Zamykane było żelazną kratą, co ciekawe podnoszoną (brona), a nie o ruchu wahadłowym. Dodatkowo utworzono mniejsze wejście w przyziemiu baszty północnej
Stan obecny
Wieża znajduje się dziś w stanie trwałej ruiny. Posiada wszystkie cztery narożne baszty o prawie pełnej wysokości oraz dwie ściany środkowego korpusu (dłuższą północno – zachodnią i krótszą południowo- zachodnią), podczas gdy pozostałe dwie uległy całkowitej degradacji. Podziały kondygnacyjne nie zachowały się ze względu na stosowanie jedynie drewnianych stropów. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leask H.G., Irish castles and castellated houses, Dundalk 1951.
Salter M., The castles of Connacht, Malvern 2004.