Historia
Wieża Aghamarta prawdopodobnie zbudowana została w pierwszej połowie XVI wieku, przez przedstawicieli rodziny Wynchedon lub Nugent. Miejscowe ziemie należały do earlów Desmond, którym zostały skonfiskowane przez angielskich władców w 1586 roku. Doszło do tego na skutek drugiego buntu Desmonda z lat 1579-1583, w trakcie którego wieża mogła zostać zajęta przez zwolenników rządu. Jednak dzięki konfiskacie, Nugentowie po zakończeniu konfliktu mogli odtąd posiadać dobra Aghamarta na zasadzie wolnej własności. Wieża w późnych latach XVI stulecia mogła tymczasowo przejść w posiadania rodu Russellów, dziedzicznych kasztelanów earlów Desmond. W XVII wieku dobra Aghamarta dzierżył wicehrabia Shannon, następnie rodzina Pomeroy oraz od 1824 roku rodzina O’Grady. Wieża prawdopodobnie porzucona została już w XVIII lub na początku XIX wieku, gdy w pobliżu wybudowano z inicjatywy O’Gradych nowożytny dwór. Część materiału budowlanego z wieży i sąsiednich zabudowań miała zostać użyta przy wznoszeniu nowych budowli.
Architektura
Wieżę usytuowano w pobliżu południowego brzegu rzeki Owenabue. Wzniesiona została na planie prostokąta o krótszych bokach długości około 8,6 metra, zaś wzdłużnych ścianach długości co najmniej 10 metrów, a przypuszczalnie około 13,5 metrowych. Zbudowana została z kamienia eratycznego, przy wykorzystaniu większych, częściowo opracowanych kamieni do wzmocnienia narożników. Posiadała co najmniej trzy kondygnacje, z których druga jako jedyna przykryta była sklepieniem kolebkowym. Wejście znajdowało się pośrodku ściany północnej, na poziomie drugiej kondygnacji, dostępnej zapewne za pomocą drabiny lub drewnianych schodów. Komunikację pionową zapewniała spiralna klatka schodowa umieszczona w narożniku południowo – wschodnim. Przypuszczalnie była ona jednak wtórnym dodatkiem, a pierwotnie poruszano się pomiędzy piętrami za pomocą drabin. Doświetlenie parteru zapewniały rozglifione do wnętrza szczeliny, mogące służyć jako otwory strzeleckie, osadzone w szerokich wnękach. Po jednym większym oknie oświetlało z trzech stron piętro. Być może w grubości jego muru zachodniego znajdowała się wąska komora.
Stan obecny
Wieża znajduje się dziś w stanie stosunkowo zwartej ruiny, choć bez zachowanej zachodniej części, gdzie mur jest znacznie cieńszy. Nie przetrwała również spiralna klatka schodowa, częściowo zawalona w trakcie burzy już w 1839 roku. Budowla zachowała się do wysokości trzeciej kondygnacji, ale część ściany południowej widoczna jest jedynie do poziomu drugiej kondygnacji. Wstęp na teren zabytku jest wolny. Znajduje się on w pewnym oddaleniu od drogi, na polu, po jej północnej stronie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Archaeological Inventory of County Cork, Volume 2, East and South Cork, Dublin 1996.
Murchadha D., History of Crosshaven, Cork 1967.
Salter M., The castles of South Munster, Malvern 2004.